بازخوانی یک مفهوم در صنعت مهمان‌نوازی از منظر حقوقی
«حق سرویس» ضرورت حرفه‌ای است، نه گرانفروشی

جواد عباسی*- ارایه خدمات استاندارد و باکیفیت و ایجاد ارتباط موثر و کارآمد با مهمانان، رمز موفقیت در صنعت مهمان‌نوازی است و حق سرویس نقش اساسی در ارایه بیشترین ارزش از خدمات به مشتریان را در صنعت مهمان‌نوازی دارد.

به گزارش «سفر امروز» حق سرویس در صنعت مهمان‌نوازی عمدتا به هزینه‌هایی اشاره دارد که مهمانان در صورت دریافت خدمات هتلداری و رستوران‌داری پرداخت می‌کنند. منظور از خدمات در صنعت مهمان‌نوازی ارزش و مزیت‌هایی است که مهمانان از میزبان (خدمتگزار) دریافت می‌کنند و  لزوما نامحسوس هستند؛ مانند احترام، راحتی و احساس شادی و لذت بردن از تجربه خرید خدمات.

در سال‌های اخیر برخی از مسوولان صنفی و سازمان‌های نظارتی و حمایت از مصرف‌کنندگان، دریافت حق سرویس را مصداق گران‌فروشی و اخذ آن را از ناحیه رستوران‌ها تخلف صنفی اعلام کرده‌اند. از این‌رو پرداختن به اهداف و کارکردهای حق سرویس لازم و ضروری به نظر می‌رسد و نگارنده در این مقاله قصد دارد تصویری صحیح از مفهوم حق سرویس ارایه دهد و به نقش موثر آن در تحقق شاخص‌های ذهنی عملکرد هتل‌ها و رستوران‌ها بر مبنای قضاوت گروه‌های ذی‌نفع مانند رضایت مهمانان، رضایت کارکنان، موفقیت در ارائه خدمات تاکید کند.

حق سرویس چیست و چرا هتل ها حق سرویس دریافت می کنند؟  

نرخنامه هتل‌های کشور شامل اجزاء ذیل است :

۱.قیمت پایه: قیمت پایه بر اساس روش کاست پلاس با محاسبه قیمت تمام شده کالا یا خدمات و سود متعارف بازار تعیین و به کارفرمایان پرداخت می‌شود.

۲. حق سرویس: درصدی از مبلغ صورت‌حساب غذا یا اتاق است که بر اساس عرف صنفی یا مقررات دولتی به کارگران پرداخت می‌شود.

۳.مالیات برارزش افزوده: درصدی از مبلغ کل صورتحساب است که بر اساس قانون مالیات برارزش افزوده به خزانه دولت پرداخت می‌شود.

مطابق عرف مسلم بین‌المللی رستوان‌داری، هتلداری و صنعت مهمان‌نوازی حق سرویس به صورتحساب شما در رستوران‌ها و هتل‌ها  اضافه می شود تا کارفرما آن را جمع کرده و  به میزبان یا پیشخدمتی که می‌آید و به میز و یا اتاق شما سرویس می دهد، پرداخت شود. به این معنی که مهمانان نیازی به انعام دادن به کارکنان ندارند، مگر اینکه بخواهند به خدمات استثنایی پاداش دهند؛ نوعی انعام اجباری است ،که در اختیار کارفرما قرار می گیرد  تا طبق دستورالعمل داخلی هتل یا عرف  صنفی صنعت مهمان‌نوازی به کارکنان مربوطه  پرداخت شود.

حق سرویس به کارگرانی تعلق می‌گیرد که بر اساس قرارداد مدت نامحدود یا قرارداد مدت معین با یک کارآفرین یا کارفرما روابط کاری دارند. کارگرانی که قبل از توزیع حق سرویس اخراج می‌شوند، مستحق دریافت حق سرویس هستند که میزان آن به نسبت کارکرد محاسبه می شود. چنانچه کارگران فوق‌الذکر مجدداً استخدام شوند، از زمان استخدام مجدد، مشمول حق سرویس می‌شوند که به نسبت کارکرد پرداخت می‌شود. حق سرویس بین ۱۰ تا ۲۰ درصد در کشورهای مختلف، متغیر است و مبلغ دقیق آن متناسب با  مبلغ صورتحساب تعیین می‌شود و بسته به نرخ فروش اتاق یا غذا، متغیر است.  بر اساس  اصل شفافیت حق سرویس در منوها و نرخنامه‌ها برای مشتریان  به طور واضح و شفاف اطلاع‌رسانی  و در صورتحساب‌ها به‌طور جداگانه درج  می‌شود.

نحوه توزیع «حق سرویس»

مبلغ حق سرویس فقط پس از جمع‌آوری قابل محاسبه است و نحوه توزیع آن توسط کارفرما با در نظر گرفتن اصل توزیع یکنواخت و خدمات برتر تعیین می‌شود که در آن ۵۰ درصد (پنجاه درصد) به طور مساوی و مابقی بر اساس سابقه و عملکرد توزیع می‌شود. مالیات بر درآمد «حق سرویس» به صورت انفرادی به عهده کارگران مربوطه است که توسط کارفرما در زمانی که حق سرویس بین کارگران توزیع می‌شود، کسر و سپس به خزانه‌داری دولت پرداخت می‌کند.

کارکردهای حق سرویس

۱.جبران خدمت کارکنان: یکی از دلایل اصلی که بسیاری از رستوران‌ها و هتل‌ها حق سرویس را اعمال می‌کنند، کمک به حقوق و مزایای کارکنان است. در حالی که انعام به ندرت می تواند این هزینه ها را تکمیل کنند، و  همیشه قابل اعتماد نیست و می تواند نوسانات زیادی داشته باشند. حق سرویس  یک جریان درآمدی سازگارتر و قابل اعتمادتر را فراهم می کند و تضمین می کند که خدمه به طور عادلانه برای کار خود پاداش دریافت می کنند: وقتی حق سرویس  به خدمه پرداخت می شود، می تواند درآمد پایدارتری را برای خدمه فراهم کند، زیرا مانند انعام نوسان ندارند

۲.حفظ استانداردهای خدمات بالا: حق سرویس همچنین می‌تواند به عنوان بازتابی از خدمات برتر ارائه شده توسط تاسیس گردشگری دیده شود، زیرا اغلب در رستوران‌ها و هتل‌ها خدمات استثنایی بخشی از تجربه غذاخوری است. وجوه حق سرویس می‌تواند برای سرمایه‌گذاری در برنامه‌های آموزشی و توسعه برای کارکنان استفاده شود و به حفظ استانداردهای خدمات بالا کمک کند.

۳.گارانتی و خدمات پس از فروش و جبران ضایعات خدماتی: امروزه در سراسر دنیا کسب‌و‌کارهای زیادی مشغول به کار هستند که برای پیشی‌گرفتن از رقبا به ترفندها و استراتژی‌های مختلف نیاز دارند‌. جلب رضایت مشتریان یکی از بهترین ترفندها برای افزایش فروش و پیشی‌گرفتن از رقباست.

۴. چگونه می‌توان رضایت مشتریان را جلب کرد: گارانتی و خدمات پس از فروش جزو استراتژی‌هایی هستند که بسیاری از مشتریان اهمیت زیادی برای آن ها قائل هستند؛ مثال هزینه‌های ناشی از تعویض غذا و یا اتاق در صورت شکایت مهمان یا فراهم کردن اقامت در هتل‌های دیگر در صورت وجود معاذیر قانونی در پذیرش.

تفاوت انعام ( Tip)  با حق سرویس (service charge) چیست:

۱. انعام، مبلغ معین و مستقل از صورتحساب است حق سرویس درصد معینی از مبلغ صورتحساب است.

۲. انعام به صورتحساب اضافه نمی‌شود اما حق سرویس به صورتحساب اضافه می‌شود.

۳. انعام بلاواسطه و مستقیم به خدمه پرداخت می‌شود اما حق سرویس بدوا به کارفرما و با واسطه به خدمه پرداخت می شود.

۴. انعام برای خدمات استثنایی خدمه پرداخت می‌شود اما حق سرویس برای خدمات استاندارد هتل  پرداخت می‌شود.

۵. انعام اغلب به خدمه عملیاتی پرداخت شده و حق سرویس برای کلیه خدمه پرداخت می‌شود.

۶. در انعام مشتری حق نامحدودی برای تعیین مبلغ دارد اما در حق سرویس محدودیت دارد.

۷. پرداخت انعام در اختیار مشتری است، اعمال حق سرویس در اختیار  کارفرماست.

۸. پرداخت انعام، شخصی و ارادی است حق سرویس قهری (قانون یا عرف) است.

۹. در انعام مشتری تعیین می‌کند چه کسی انعام را دریافت می‌کند اما در حق سرویس کارفرما.

۱۰. برای انعام مالیات تعلق نمی‌گیرد، اما برای حق سرویس مالیات تعلق می‌گیرد.

انواع حق سرویس  : از آنجائیکه الزام  حق سرویس در اختیار  کارفرماست بنابراین به دو شکل اعمال می‌شود

۱.   اجباری ۲. اختیاری.

۱.حق سرویس اجباری: مبلغی است که در هر صورتحساب، مشتری ملزم به پرداخت آن است و  حق سرویس به صورت خودکار و پیش فرض در صورتحساب شما اضافه می‌شود. این شکل از حق سرویس در کشورهایی مثل ایران که به موجب عرف صنفی( قانون نانوشته) و  یا در کشورهایی مثل اندونزی به موجب قانون مدون و نوشته شده از ناحیه کارفرما الزامی می‌‌شود. در اغلب رستوران‌ها، هتل‌ها و سایر صنایع مبتنی بر خدمات اغلب با این شکل از حق سرویس مواجه خواهید شد.

۲.حق سرویس اختیاری: برخلاف حق سرویس اجباری، در برخی از کشورها  دریافت حق سرویس از ناحیه کارفرما الزامی نیست و به عبارتی اعمال حق سرویس در اختیار کارفرماست.  این نوع از حق سرویس عمدتا در هتل‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که حق سرویس به‌صورت خودکار در صورتحساب اعمال نمی‌شود و در صورت تقاضای مشتری گزینه حق سرویس در صورتحساب مشتری فعال و  اعمال می‌شود. اگر خدمات استثنایی یا برجسته‌ای در هتل دریافت کنید، ممکن است تصمیم بگیرید که مبلغ اضافی را به عنوان حق سرویس به صورتحساب خود اضافه کنید.

پیامدهای مثبت حق سرویس

۱. افزایش هزینه‌های غذا و نیروی کار را بدون نیاز به افزایش قیمت منو از رستوران‌ها جبران می‌کند.

۲. هتل‌ها و رستوران‌ها  را قادر می‌سازد دستمزدهای بالاتری ارایه دهند تا بتوانند استعدادهای برتر را جذب و حفظ کنند.

۳. به ثبات مالی طولانی مدت هتل و رستوران کمک می‌کند.

۴. حق سرویس می‌تواند ساختار دستمزد عادلانه‌تری را تضمین کند از جمله موقعیت‌های بدون انعام مانند آشپز و ماشین ظرفشویی. زمانی که درآمد حق سرویس  توزیع می شود،  معمولاً بین همه کارکنان تقسیم می شود.

پیامدهای منفی حق سرویس 

کاهش انعام: مشتریان ممکن است فکر کنند که حق سرویس جایگزین انعام است و انعام آنها را کاهش یا حذف می کنند. مشتریان همچنین ممکن است احساس کنند که حق سرویس اجباری تمایل آنها را بر پاداش دادن به خدمات خوب کاهش می دهد، که به طور سنتی از طریق انعام آنها منعکس می شود.

هزینه های غافلگیرکننده: مشتریانی که از ماهیت حق سرویس  مطلع نیستند ممکن است با دریافت صورتحساب شگفت زده یا ناامید شوند. این می تواند به عنوان هزینه های پنهان تلقی شود که ممکن است بر تجربه کلی غذاخوری آنها تأثیر منفی بگذارد.

۱. افزایش بررسی کیفیت خدمات: مشتریان با دانستن اینکه حق سرویسی به صورت حساب آنها اضافه می شود، ممکن است کیفیت خدمات ارائه شده را دقیق تر بررسی کنند، به طوری که مشتریان به احتمال زیاد از هرگونه نقص کوچک در خدمات ناراحت می شوند.

۲. با توجه به ماهیت اجباری حق سرویس، برخی از کارکنان ممکن است انگیزه کمتری برای ارائه خدمات عالی داشته باشند، زیرا درآمد آنها مستقیماً با کیفیت خدمات آنها مرتبط نیست.

آیا اجرای حق سرویس ارزشش را دارد؟

اجرای حق سرویس می تواند پیامدهای قابل توجهی برای درآمد یک رستوران یا هتل  داشته باشد. از منظر مالی، حق سرویس می تواند منجر به جریان درآمد قابل پیش بینی تری شود. بر خلاف انعام، که در معرض تغییر است، حق سرویس ثابت است و بنابراین افزایش مداوم درآمد کسب و کار را تضمین می‌کند.از سوی دیگر، اگر حق سرویس برای اطمینان از توزیع عادلانه دستمزد و ایجاد درآمد پایدار برای کارکنان استفاده شود، می تواند نیروی کار راضی و با انگیزه تر را پرورش دهد. این می تواند به طور غیرمستقیم به درآمد رستوران از طریق کاهش جابجایی کارکنان، افزایش کیفیت و کارایی خدمات و ایجاد یک محیط غذاخوری مثبت که مشتریان را جذب و حفظ می‌کند.

نکاتی برای راهنمایی کارفرمایان و مدیران در خصوص نحوه دریافت حق سرویس  

۱. یک مدل برای دریافت حق سرویس  استاندارد ایجاد کنید. برای هر حق سرویس یک هزینه ثابت تعیین کنید.

۲. در مورد نحوه استفاده از حق سرویس  شفاف باشید،  آن را به وضوح در وب سایت، منوها، و در حین سرویس منعکس و  فهرست کنید. هر زمان که ممکن است، توضیح دهید که حق سرویس انعام نیست. به این ترتیب، می توانید از کارمندان در برابر رویارویی‌های ناراحت کننده در هنگام آمدن صورت حساب محافظت کنید.

۳. . به کارکنان خود آموزش دهید: اطمینان حاصل کنید که کارمندان عملیاتی هدف حق سرویس را درک کرده و دقیقاً نحوه استفاده از هر هزینه را می‌دانند  و در صورت بروز سوال می توانند آن را به مشتریان توضیح دهند.

۴. میزان حق سرویس را تعیین کنید: حق سرویس  معمولاً از ۱۰٪ تا ۲۰٪ از کل صورت حساب متغیر است، اما می‌تواند بر اساس نیازهای خاص هتل یا رستوران متفاوت باشد.

۵. نحوه خرج کردن وجوه را تعیین کنید: حق سرویس می‌تواند توسط یک رستوران حفظ شود یا بین کارمندان توزیع شود.

۶. به کارکنان اطلاع دهید و آموزش دهید: کارکنان باید از نحوه استفاده از حق سرویس، تأثیر آن بر درآمد آنها و مزایای آن برای رستوران مطلع شوند. باید به کارمندان، به ویژه آنهایی که با مشتریان در تعامل هستند، آموزش مناسب داده شود تا به طور مؤثر هدف حق سرویس را به اطلاع مشتریان برسانند و به هرگونه سؤال یا نگرانی مشتری رسیدگی کنند.

۷. ایجاد ارتباط شفاف با مشتریان: مشتریان باید قبل از ثبت سفارش از حق سرویس  مطلع شوند. این را می‌توان از طریق علائم در رستوران، به صورت شفاهی توسط سرورها، یا ذکر در منوها منتقل کرد.

۸. درآمد حاصل را بر اساس مدل تعریف شده  توزیع کنید: هنگامی که شروع به جمع‌آوری هزینه‌های خدمات کردید، درآمد حاصل باید بر اساس خط‌مشی شما بین کارکنان واجد شرایط توزیع شود.

۹. از گزارش‌دهی دقیق اطمینان حاصل کنید: دستورالعمل‌های مالیاتی را برای نگهداری سوابق و گزارش‌دهی دنبال کنید. وقتی به کارمندان پرداخت می‌شود، هزینه‌های خدمات باید به عنوان دستمزد غیرانعامی در نظر گرفته شود و مشمول کسر مالیات بر درآمد می‌شود. کارفرمایان نمی‌توانند از این دستمزدهای غیر انعامی هنگام محاسبه اعتبار انعام در دسترس کارفرمایان استفاده کنند، زیرا این مبالغ انعام نیست.

۱۰. نظارت و تنظیم: پس از اجرای حق سرویس، مطمئن شوید که تأثیر آن را هم بر درآمد رستوران و هم بر رضایت مشتری نظارت کنید. برای شناسایی مسائل یا زمینه‌های بهبود بازخورد مهمان و کارکنان را در نظر بگیرید. بازخورد آنها  را در مورد حق سرویس جمع‌آوری کنید تا بفهمید آنها چگونه این هزینه‌ها را درک می‌کنند و فرصت‌هایی را برای تنظیم رویکرد خود شناسایی کنید.

۱۱. ارزش را برجسته کنید: بر مزایای حق سرویس مانند دستمزد بالاتر کارکنان یا بهبود کیفیت مواد تشکیل دهنده و خدمات، تأکید کنید.

روشهای اعمال حق سرویس در آمریکا:

۱. حق سرویس مبتنی بر درصد ثابت: این می‌تواند ۱۸% انعام خودکار باشد که به هر صورتحساب برای مهمانی‌های هشت نفره یا بیشتر یا در رویدادهای ویژه اضافه می‌کنید. مطمئن شوید که آن را به طور واضح در صورتحساب (یا حتی زودتر، در زمان رزرو) اعلام کنید و تاکید کنید که مشتریان نیازی به انعام بیشتر از این هزینه ندارند.

۲. حق سرویس با نرخ ثابت: این مدل می‌تواند مانند حق سرویس ۵ دلاری باشد که به هر صورتحساب بالای ۲۵ دلار اضافه می‌شود تا هزینه‌های غذا و نیروی کار را پوشش دهد. آن را در منوی خود و همچنین در صورت‌حساب فهرست کنید.

۳. حق سرویس  متغیر: این ساختار طبقه‌بندی شده می‌تواند بر اساس کل مبلغ صورت حساب باشد. به عنوان مثال، ممکن است برای صورت‌حساب‌های کمتر از ۵۰ دلار، ۱۵ درصد، برای صورت‌حساب‌های بین ۵۰ تا ۱۰۰ دلار، ۱۸ درصد و برای قبوض بیش از ۱۰۰ دلار، ۲۰ درصد شارژ کنید. بد نیست تمام طبقات را  (۱۵ ، ۱۸ و ۲۰ درصد )را در منو فهرست کنید و هنگام ورود مهمانان به رستوران در میز میزبان توضیح دهید.

۴. حق سرویس تحویل یا تحویل: این می‌تواند هزینه کمی باشد، مانند اضافه شدن ۲ دلار به تمام سفارشات بیرون بر، برای پوشش هزینه‌های بسته بندی و یا حمل و نقل. آن را در منوی خود و همچنین در طول فرآیند سفارش بیرون‌بر فهرست کنید.

تاریخچه حق سرویس در ایران 

قدیمی‌ترین سند اداری موجود در خصوص حق سرویس موسوم است به آئین‌نامه نرخ فروش اغذیه و ماکولات در مهمانخانه‌ها و رستوران‌ها مصوب مورخ ۱۳۱۴بلدیه تهران که در دوره پهلوی اول ابلاغ شده است. به موجب آن به مهمانخانه‌های درجه اول بابت حق سرویس  و رستوران‌های شمیران بابت تفاوت هزینه، اجازه داده شد که  علاوه بر تعرفه ،  تا ۱۰درصد مبلغ کل صورتحساب از مشتریان  دریافت کنند. قدیمی‌ترین مقرره دولتی، تصویب‌نامه مصوب مورخ تیر ماه ۱۳۷۶ هیات وزیران است که در مورد ارائه خدمات آموزشی به پرسنل هتل‌ها از محل حق سرویس است. در این مقرره صراحتا به  ۱۵درصد حق سرویس و درج جداگانه آن در صورتحساب هتل‌ها اشاره شده است. البته لازم به توضیح است که ذکر برقراری حق سرویس برای هتل‌ها به معنای نفی برقراری حق سرویس برای سایر تاسیسات مهمان نوازی به‌ویژه رستورانها  نیست( اثبات شیء نفی ماعدا نمی‌کند).

کارفرمایان هتل‌های کشور حق سرویس را برای مصرف در موارد معین دریافت می‌کند و بسته به سیاست‌های داخلی هتل تحت مدیریت مبالغ جمع‌آوری شده تحت عنوان حق سرویس را  مطابق عرف صنفی  برای ۳ بخش منظور می‌کند.

۱. پنج درصد برای جبران خدمت و بهره‌وری کارکنان ۲. پنج درصد برای آموزش کارکنان ۳. پنج درصد برای جبران خسارت و گارانتی خدمات. از نظر حقوقی اما جایگاه نهاد حق سرویس در حقوق گردشگری از مصادیق عرف خاص صنفی است از آنجایی که عرف دومین منبع حقوقی ایران است  و در قانون مدنی ایران و حتی سایر قوانین در مواد متعدد نقش عرف مورد تاکید قانونگذار واقع شده،  این امر نشان از تائید  نهاد حق سرویس در نظام حقوقی گردشگری کشور دارد.  مطابق ماده ۲۲۰ قانون مدنی: «عقود نه فقط متعاملین را به اجرای چیزی که در آن تصریح شده است ملزم می‌کند بلکه متعاملین به کلیه‌ی نتایجی هم که به موجب عرف و عادت یا به موجب قانون از عقد حاصل می شود ملزم هستند». بنابراین مبنای دریافت حق سرویس عرف مسلم و خاص صنفی در صنعت هتلداری و مهمان‌نوازی  است. در صورت حدوث اختلاف در خصوص دریافت حق سرویس و رسیدگی در محاکم قضایی یا شعبات تعزیرات حکومتی و یا حتی دادگاه های کار مرجع رسیدگی با ارجاع امر و جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری با صلاحیت  ایرانگردی و جهانگردی رفع اختلاف می‌کند، هر چند دریافت حق سرویس از قبل از انقلاب اسلامی در رستوران‌ها و هتل‌ها و سایر تاسیسات مهمان‌نوازی  مرسوم و عرف بوده اما در سال‌های اخیر به دلیل عدم توجه مدیران تاسیسات گردشگری و  تشکل‌های گردشگری و همچنین تصمیمات غیرکارشناسی در بخش دولتی، دریافت حق سرویس از ناحیه رستوران‌ها از ناحیه وزارت گردشگری برخلاف قانون و عرف  ممنوع اعلام شده است. اما در بخش هتل‌ها همچنان جاری است برخی از کارفرمایان هتل‌ها خارج از کارکردهای تعریف شده برای حق سرویس و عدم  هزینه در موارد معین  ، مبالغ دریافتی حق سرویس را در حساب درآمد  ، سود و عملکرد مالی  خود منظور می‌کند. بدیهی است که حق سرویس از حقوق مکتسبه تاسیسات گردشگری است و اجرای دقیق پروتکل “حق سرویس” از هر نظر برای تقویت تاسیسات گردشگری لازم و ضروری است.

مطابق پیش‌بینی کارشناسان، هتل‌ها در آینده نزدیک به دلیل کمبود مشتری تعطیل نخواهند شد بلکه به دلیل کمبود نیروی انسانی ماهر تعطیل خواهند شد حق سرویس با ترمیم حقوق کارکنان امکان جذب نیروی انسانی توانمند و بهبود مستمر کیفیت خدمات گردشگری و تامین رضایتمندی گردشگران را فراهم می‌کند.

امروزه جستجوی استعداد برای کارفرمایان چالش برانگیز است. پیری جمعیت کشور و کمبود نیروی کار در سال‌های آینده، جنگ برای استعدادیابی، چالش‌برانگیزترین جنگ در تاریخ کسب و کارهای وابسته به صنعت مهمان‌نوازی خواهد بود.. بر اساس پیش بینی کارشناسان نیروی کار مورد نیاز برای هتل‌های فعال کشور طی پنج سال آینده دو برابر تعداد فعلی خواهد بود و این نیاز با در نظر گرفتن افتتاحیه‌های هتل‌های جدید بیشتر احساس می‌شود. بنابراین شایسته است کارفرمایان و تشکل‌های هتلداری با تبیین موضوع و کارکردهای حق سرویس زمینه بهره‌مندی حداکثری از آثار و برکات نهاد “حق سرویس” را در جهت  تضمین و بهبود کیفیت خدمات هتلداری و استقرار اصول مدیریت علمی در حوزه منابع انسانی و صنعت مهمان‌نوازی و در نهایت توسعه اقتصادی و پیشرفت مملکت فراهم کنند.

*کارشناس رسمی دادگستری و کارشناس حقوقی گردشگری

منابع:

۱.by Elana Kroon ,(2024) What is Service Charge . https://restaurant.eatapp.co/blog/what-is-service-charge

۲.by  Grubhub , Service charge vs tip: What’s the difference. https://get.grubhub.com/blog/service-charge-vs-tip/

۳. by Sam McCommon , Service charge vs tip: Pros and cons for restaurants. https://restaurants.yelp.com/articles/service-charge-vs-tip/#:~:text=A%20service%20charge%20is%20an,realm%20of%2015%2D25%25

۴.by  Kickfin , Understanding Service Charges for Restaurant Owners .  https://kickfin.com/blog/restaurant-service-charges /

۵. by Katherine Pendrill, Service Charge vs. Tip: What’s the Difference. https://www.touchbistro.com/blog/restaurant-service-charge-vs-tip/