صنف دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی از اصناف مهم و تاثیرگذار در حوزه گردشگری است. فعالان این صنف اما مدت‌هاست که با تشکل خود اختلاف نظرهای عمیقی دارند.
به گزارش «سفر امروز» بعضی از فعالان قدیمی این حوزه می‌گویند در سال‌های گذشته، دخالت‌های وزارت گردشگری در این موضوع به نفع طیف و حتی فردی خاص، دامنه‌های اختلاف‌های درون‌صنفی را عمیق‌تر کرده است.بخش اعظم آژانس‌های مسافرتی در استان‌های مختلف کشور در پنج سال گذشته به ساختار تشکل‌شان انتقادات جدی داشتند، مصرانه خواستار تغییر ساختار فعلی هستند. از جمله این انتقادات به انتخابات سال ۱۳۹۸ برمی‌گردد. انتقادها بر این است که معاونت گردشگری وقت با حمایت از طیف مغلوب و شخصی که نتوانسته بود به عنوان رئیس انجمن ایران رای بیاورد، انتخابات را تایید نکردند! این عدم تایید منجر به ابقای رئیس قبلی و ادامه فعالیت انجمن با همان روال پیشین شد که مورد انتقاد بدنه صنف در سطح کشور بوده و هست.
انتقاد بعدی به تن ندادن انجمن ایران به الزام «حرفه‌ای» شدن است. منتفدان می‌گویند علت تن ندادن هیات رئیسه انجمن ایران به این الزام، این است که در آن صورت باید مجمع و انتخابات سراسری برگزار کنند و چون با وجود اختلافات سنگین و شدیدی که وجود دارد، پیشاپیش روشن است که رای نمی‌آورند و باید کنار بروند، ترجیح می‌دهند انتقادهای را نشنوند و تا حد ممکن از پاسخ دادن به نقدها در رسانه‌‌ها جلوگیری کنند.
در حالی که اغلب تشکل‌های ملی و حتی استانی در دیگر اصناف گردشگری -از جمله هتلداران- مراحل حرفه‌ای شدن را گذرانده‌اند، تشکل آژانس‌های هواپیمایی همچنان در قالب انجمن کارفرمایی (انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی) فعالیت می‌کند. منتقدین در ارتباط با این موضوع به دولت هم انتقاد دارند که به نقدهای اساسی و حرفه‌ای‌شان وقعی نمی‌گذارد و همچنان حامی انجمن صنفی -و نه حرفه‌ای- دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی است.
«سفر امروز» در این گزارش پای صحبت‌های فعالان صنفی حوزه آژانس‌های مسافرتی نشسته و ضمن انعکاس ریشه‌های اختلافات عمیق موجود، راهکار عبور از وضعیت کنونی را بررسی کرده است.
رجب‌پور: نتیجه انتخابات سال ۱۳۹۸ دلخواه آقایان نبود
رشید رجب‌پور، رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی آذربایجان شرقی در خصوص علل و ریشه‌های اختلافات ایجاد شده در میان فعالان صنفی آژانس‌های مسافرتی به «سفر امروز»، گفت: در سال ۱۳۹۸ انتخابات آژانس‌های مسافرتی انجام گرفت اما نتیجه آن گویا دلخواه برخی از آقایان مسئول نبود و چون گزینه‌ای که برای ریاست صنف مورد نظرشان بود، رای نمی‌آورد، اجازه ندادند آن انتخابات به سرانجام برسد. در واقع چهار، پنج ماهی فعالان صنفی آژانس‌های مسافرتی را سر دواندند و هر روز گفتند که روز بعد انتخابات را تایید می‌کنند. افزون بر این در این مقطع جلساتی برگزار کردند و خواستار آن شدند که فرد خاصی به عنوان عضو هیئت مدیره پذیرفته شود اما ما اعلام کردیم که به آن آقا مسئولیتی نخواهیم داد. خلاصه آن‌که به این شکل مسائل به درازا کشید و وضعیت برای مدتی به همین شکل باقی ماند. در نهایت با یک سری از استان‌ها که هم‌صدا بودیم، شورایی به عنوان شورای هماهنگی انجمن‌های صنفی و حرفه‌ای دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری را تشکیل دادیم که متشکل از دفاتر استان‌ها و شهرستان‌های مختلف کشور است. در توضیح شکل و ترکیب اعضای شورای هماهنگی انجمن‌های صنفی شهرستان‌های آژانس‌های مسافرتی هم باید بگویم که یک‌سری از استان‌ها که در این شورا هستند، تشکل حرفه‌ای‌اند و یک‌سری از آن‌ها انجمن صنفی.
او در پاسخ به این پرسش که به چه علت نوعی موازی‌کاری در بین انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران و شورای هماهنگی انجمن‌های صنفی شهرستان‌های آژانس‌های مسافرتی شکل گرفته است، گفت: به نظرم چیزی به اسم موازی‌کاری وجود ندارد. هفتاد سال قبل سندیکایی در ایران بوده که بعد از انقلاب نام آن به انجمن ایران تغییر کرده است. در گذشته این انجمن ایران مثلا ۲۰ نفر عضو از استان آذربایجان شرقی داشت و چیزی نزدیک به همین تعداد عضو از مشهد. در واقع در دوران پیش از انقلاب در بسیاری از استان‌ها مثل استان سیستان و بلوچستان به کل آژانس مسافرتی وجود نداشت که لازم باشد تشکل و یا نماینده صنفی وجود داشته باشد. باید توجه داشت که انجمن ایران به مفهوم انجمن کشوری نیست. زمانی می‌تواند چنین ادعایی مطرح کند که روسای ۳۱ استان آمده و انتخاباتی برگزار کرده و یک نفر را به عنوان رئیس معرفی کنند.
رفیعی: مشخص است که وزارت گردشگری در دعوت‌هایش چه کسانی را دعوت می‌کند
اما حرمت‌الله رفیعی، رییس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران فعالیت این انجمن را «قانونی» می‌داند. او به «سفر امروز» گفت: انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی اساسنامه داشته، ثبت شرکت‌ها شده، ثبت وزارت کار است و براساس ماده‌های قانونی شکل گرفته است و سربرگ، آرم و مهر انجمن مشخص است و براساس قانون تشکیل شده است. انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی به موجب ماده ۱۳۱ قانون کار جمهوری اسلامی مصوبه هیات وزیران ایجاد شده است. شورای هماهنگی اما بر چه اساسی فعالیت دارد و اگر مجوزی از وزارت کار دارند ارایه کنند. آرم‌هایی که برای شورای هماهنگی نیز ارایه شده است همگی جعلی‌اند و هیچ کجا ثبت نشده‌اند.
او در خصوص انجمن صنفی آذربایجان شرقی نیز گفت: این انجمن ثبت شده است اما صرفا مربوط به یک استان است و ثبت هم شده است.
رفیعی در پاسخ به این پرسش که برای جلوگیری از موازی کاری و ایجاد انسجام در یک تشکل و انجمن‌های حوزه آژانس‌های مسافرتی چه راهکاری می‌تواند کارآمد باشد، گفت: مشخص است که وزارت گردشگری در دعوت‌هایش چه کسانی را دعوت می‌کند. انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی بر اساس قانون تشکیل شده و هیچ‌گاه نیز در تعارض با دولت نبوده است؛ تشکل ما هم براساس ماده ۱۳۱ تشکیل شده است.
موحد: انجمن صنفی نمی‌تواند نماینده دفاتر باشد
در سوی مقابل اما احمدرضا موحد، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی استان یزد معتقد است که فعالان صنف آژانس‌های مسافرتی از بد حادثه به سمت تشکیل شورای هماهنگی انجمن‌های دفاتر خدمات سفر رفته و درواقع به این سمت پناه برده‌اند.
به گفته وی در حوزه آژانس‌های مسافرتی یک تشکل فراگیر در سطح کشور نداریم. انجمنی تحت عنوان انجمن ایران وجود دارد که از دهه ۱۳۸۰به این سو به روز نشده است و اعضای جدید نگرفته است؛ بنابراین نمی‌تواند کل صنف را نمایندگی کند.
این فعال صنفی حوزه دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی تصریح کرد: من به هیچ رو با آقای رفیعی مساله شخصی ندارم. ایرادی که ما داریم ساختاری است و متاسفانه تشکل در تمام این سال‌ها نخواسته این ایرادات اساسی را برطرف کند. علت اینکه تاکنون دوام آورده، این است که دولت به دلایل خاص از همین ساختار معیوب دفاع کرده است. مساله این است که تا دهه ۸۰ دفاتر استانی در هر جای کشور عضو انجمن بودند اما از آن وقت به بعد که استان‌های خودشان تشکل استانی تشکیل دادند، دیگر طبق قانون باید نمایندگان تشکل استانی عضو مجمع باشند و هیات مدیره انجمن ایران را شکل بدهند، نه تک‌تک آژانس‌ها. همان‌طور که در ساختار تشکل‌های دیگر مانند جامعه حرفه‌ای هتلداران ایران می‌بینیم که روسای جوامع استانی یا نمایندگان آن‌ها به نمایندگی از هتلداران یک استان در مجمع و انتخابات هیات مدیره آن تشکل شرکت می‌کنند.
او افزود: همان‌طور که پیش‌تر گفتم، یک بار این اتفاق افتاد و نمایندگان تشکل‌های استانی دور هم جمع شدند و مجمع تشکیل دادند و انتخابات برگزار کردند؛ اما متاسفانه وزارتخانه به دلایلی که هنوز بر ما روشن نیست آنقدر در تایید انتخابات تعلل کرد که زمان گذشت و انتخابات ابطال شد. بنابراین ساختار معیوب است و تشکل فعلی که با نام انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی فعالیت می‌کند، نمی‌تواند نماینده صنف در سطح کشور باشد؛ مگر اینکه مجمعی با حضور نمایندگان تشکل‌های استانی تشکیل دهد و با رای آن‌ها انتخابات هیات مدیره تشکل را برگزار کند.
فخری: باید تابع نظر جمع باشیم
محمود فخری، رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی استان فارس نیز در این باره گفت: اساسنامه‌ای وجود دارد و طبق آن افراد در مجمع حضور می‌یابند و کسانی که رای بیاورند مورد احترام اعضای مجمع و مسوولان استانی هستند. مثلا کسی که دو دوره رییس صنف بوده در دور سوم رای نیاورد و هیچ مشکلی هم پیش نیامد.مجمع است و انتخابات بلرگزار می‌شود و اعضا می‌آیند و هرکسی را که دوست داشته باشند انتخاب می‌کنند.
فخری در پاسخ به این ابهام که بعضا بیان می‌شود اعمال نفوذهایی از سوی وزارتخانه بوده تا افرادی که الان در انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی فعال هستند رای بیاورند، گفت: برخی اعتقادشان این است که در انتخابات یک تعدادی آمده و وکالتی رای داده‌اند و می گویند چرا که یک تعدادی از مدیران دفاتر خود نیامده و وکالت به کس دیگری داده‌اند. در این خصوص باید به اساسنامه برگردیم و ببینیم که اساسنامه چه می‌گوید. اساسنامه می‌گوید که در انتخابات تمام انجمن‌ها ممکن است که مدیر نتواند بیاید و وکالت برای رای دادن به شخص دیگری بدهند. اساسنامه این موضوع را می‌پذیرد.
او افزود: انجمن ایران زمانی تشکیل شد که هیچ استانی انجمن نداشت. این انجمن به عنوان یک انجمن پیشکسوت جدای از اینکه چه کسی رییس آن باشد، قابل احترام است.
فخری افزود: بنده تابع نظر جمعی هستیم و اگر اکثر روسای صنف به یک نظر برسند حتی اگر با نظر من در تعارض باشد، می‌پذیرم. اگر این اتفاق بین همه ما بیفتد می‌توانیم با اتحاد مشکلات صنفی را حل کنیم و در غیر این صورت تضررش را صنف دیده و سودش را دولتی‌ها می‌برند.
کرمانی: دخالت دولت در کار تشکل‌ها آسیب‌زا است
محمد حسن کرمانی، رییس پیشین انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران که تجربه سال‌ها ریاست این تشکل را دارد در خصوص ریشه این مشکل و راهکار برطرف شدن آن به «سفر امروز» گفت: اختلاف بخش خصوصی زمانی رفع می‌شود که دولت از دخالت مستقیم یا غیرمستقیم در کار تشکل‌های بخش خصوصی دست بردارد. باید اذعان داشت که خود وزارتخانه باعث بیشتر شدن اختلاف بخش خصوصی و تشکل‌ها شده است. توجه داشته باشید که اعضای تشکل‌های بخش خصوصی کارمندان دولت نیستند. آن‌ها مجموعه‌ای از افرادی هستند که در بخش خصوصی کار می‌کنند و به دولت مالیات می‌دهند. با چنین وضعیتی معنا ندارد که تشکل بخش خصوصی اوامر آن را اجرا کند.
وی افزود: بنابراین به نظرم هدایت نامحسوس تشکل‌های بخش خصوصی از سوی دولت که از دو دولت پیش آغاز شد، بزرگ‌ترین جفایی است که در حوزه گردشگری در حق بخش خصوصی شده است. من، آن زمان هم مخالف این موضوع بودم. چرا که بخش خصوصی را از فعالان مستقل و قدرتمند عاری می‌کند که کرده است. دولت نباید دنبال این باشد که بخش خصوصی را زیر مهمیز خودش بکشد و آدم‌های مورد نظر خود را در تشکل‌ها قرار دهد. اگر این‌گونه نیست بیایند و توضیح دهند که هدف‌شان از این اقدامات -که همه می‌دانیم و نیازی به توضیح و تکرار ندارد- چیست ! متاسفانه هدف‌شان فقط اعمال قدرت و نفوذ است.
او با بیان اینکه تشکل‌های بخش خصوصی باید مستقل باشند، افزود: تشکل‌ها در عین کارکردن در چارچوب‌های قانونی وزارت، باید استقلال داشته باشند. وزارتخانه صرفا باید بر قانونی بودن کار آن‌ها نظارت کند؛ نه اینکه به دنبال کنترل و هدایت آن‌ها باشد و بخواهد نیزروهای خودش در این تشکل‌ها باشند.
کرمانی در پایان گفت: به عنوان یک عضو خانواده گردشگری و دفاتر خدمات مسافرت هوایی، خود را عضو انجمن صنفی ذفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی نمی‌دانم چون از نظر من فعالیت این تشکل عملا با ماهیت بخش خصوصی تعارض دارد.
