بسیاری از تحلیل‌گران و حتی مقام‌های رسمی گردشگری کشور در سال‌های گذشته، مساله ایران‌هراسی را بازدارنده شماره یک گردشگری کشور دانسته‌اند و تاکید دارند که این موضوع، مهم‌ترین مانع بر سر راه توسعه این صنعت در ایران است.
به گزارش «سفر امروز» در سال‌های گذشته مساله ایران‌هراسی در سطح جهان به تدریج ابعاد وسیع‌تری پیدا کرده و این موضوع باعث شده است که سفر به ایران از سوی گردشگران بین‌المللی کاهش زیادی داشته باشد.
هشدارها و توصیه‌های دولت‌ها به مردم‌شان مبنی بر خودداری از سفر به ایران، لغو شدن بعضی از پروازهای خطوط هوایی بین‌المللی و… شرایط پیچیده‌ای را برای گردشگری کشور رقم زده است.
با این‌همه باید توجه داشت که ابعاد مساله ایران‌هراسی مربوط به امروز و دیروز نیست و حتی در زمانی که تنش‌های ایران با کشورهای غربی در حداقل ممکن قرار داشته هم جریان ایران‌هراسی به طور کامل متوقف نشده است. در این روزها باتوجه به گذار به دولت چهاردهم که منادی «وفاق ملی» و «گفت‌وگوی بین‌المللی» است و روی کار آمدن چهره‌های جدید، این بارقه امید شکل گرفته که پس از پشت سر گذاشتن تنش‌های فعلی، دولت چهاردهم باتوجه به وعده‌هایی که در خصوص بهبود روابط با جهان مطرح کرده است تا حدودی از موج ایران‌هراسی موجود کاسته و شرایط را برای حضور بیشتر گردشگران بین‌المللی در ایران فراهم کند.
رخدادهای تنش‌زا گریبانگیر گردشگری کشور
آخرین آمار گردشگران ورودی به ایران که از سوی سازمان گردشگری ملل متحد منتشر شده نشان می‌دهد که در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۴ میلادی، یک‌میلیون و ۳۱۴هزار و ۴۰۵نفر گردشگر خارجی وارد ایران شده‌اند. این آمار گویای آن است که برخلاف بسیاری از کشورهای خاورمیانه که از رکود ناشی از کرونا تا حدود ۹۷ درصد خارج شده‌اند، ایران هنوز نتوانسته از این رکود به شکل کامل خارج شود.
علت خارج نشدن ایران از رکود ناشی از کرونا را البته نباید در مسایل مرتبط با همه‌گیری جست‌وجو کرد. وضعیت کنونی تا حد زیادی ناشی از سیر سریالی اتفاقاتی است که در چند سال اخیر در ایران و منطقه رخ داده و بر بسیاری چیزها از جمله صنعت گردشگری کشور تاثیر گذاشته است. منازعاتی که خاورمیانه در این سال‌ها با آن‌ها روبه‌رو بوده، هزینه‌های زیادی به ایران تحمیل کرده و از آن جمله ظرفیت‌های صنعت ارزآور گردشگری که به باروری و ثمردهی نرسیدند. از شرح جزییات این تنش‌ها درمی‌گذریم که تا حد زیادی بر خوانندگان روشن است. با این حال آنچه از این وضعیت تنش‌آمیز بر جای ماند، سوءتبلیغ علیه ایران از طریق رسانه‌های جهانی است؛ آنچه با اصطلاح «ایران‌هراسی» از آن نام برده می‌شود و موضوع گزارش حاضر است.
در چنینن شرایطی، گردشگران علاقه‌مند به فرهنگ ایران به تاثیر از این سوءتبلیغ‌ها، حتی اگر به تمامی پذیرای تخریب‌های رسانه‌ای دنیا علیه کشورمان نباشند، طبعا ترجیح نمی‌دهند به کشوری سفر کنند که در کانون این قبیل اخبار و اطلاعات منفی است. چنین است که گزینه‌های جایگزین و تا حدودی به لحاظ فرهنگی مشابه ایران مانند ترکیه و ازبکستان، علاقه‌مندان به سفر به ایران را جذب می‌کنند.
لزوم قوت گرفتن تلاش‌های دیپلماتیک برای رفع ایران‌هراسی
رییس مجمع تشکل‌های گردشگری کشور معتقد است یکی از مهم‌ترین اقداماتی که باید برای کمک به صنعت گردشگری ایران انجام گیرد، مقابله با پدیده ایران‌هراسی است.
جمشید حمزه‌زاده، در این باره به «سفر امروز» گفت: این بدنه بخش خصوصی است که با سرمایه‌هایی که آورده است می‌تواند سبب رشد صنعت شده و موجب شود گردشگران خارجی وارد ایران شوند. به بیان دیگر این بخش خصوصی است که سرمایه صنعت گردشگری را تامین می‌کند و دولت اساسا بیشتر نقش نظارتی و سیاست‌گذاری دارد. بنابراین کمترین انتظاری که سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در صنعت گردشگری از دولت دارند این است که در سطح سیاست‌ها به گونه‌ای عمل کند که تاثیر تبلیغات منفی علیه ایران در سطح جهان که روی آمدن گردشگر به کشور اثر گذاشته، کاهش یابد.
رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران ایران افزود: در تمام دنیا معرفی جاذبه‌ها، نشان دادن توانمندی‌ها و قابلیت‌های یک کشور برای جذب گردشگر، بر عهده دولت است و طبیعی است که انتظار داریم در ایران نیز این اقدام را دولت انجام دهد. البته بخش خصوصی هم کار خود را انجام می‌دهد و وظیفه‌اش این است که سرمایه خود را به بازدهی رسانده و در نهایت بستری فراهم کند که جذب گردشگر خارجی و ورود ارز به کشور ممکن شود. بنابراین این تکلیف بخش خصوصی نیست که چهره واقعی و صلح‌آمیز ایران را به جهان نشان دهد. این بخش دولتی است که باید در رسانه‌ها و با استفاده از امکان‌های دیپلمانک از جمله ظرفیت سفارتخانه‌های ایران در اقصی نقاط جهان بتواند باب گفت‌وگو در ارتباط با جاذبه‌های گردشگری ایران را باز کند و نشان دهد که در ایران بزرای گردشگر خارجی امنیت کامل برقرار است.
رییس مجمع تشکل‌های گردشگری کشور خاطر نشان کرد: انتظار این است که دولت چهاردهم باتوجه به تاکیدی که بر وفاق ملی و گفت‌وگوی بین‌المللی دارد، بتواند در این بخش موفق عمل کند و شاهد دوره‌ای باشیم که نتیجه آن بازخوردهای مثبت در صنعت گردشگری باشد. ایران جاذبه‌های بسیاری دارد که ناشناخته باقی مانده‌اند و برخی از دولت‌ها سوءتفاهم‌هایی به دلایل سیاسی علیه ایران به وجود آورده‌اند که باورهای دروغینی در ذهن ملت‌هایشان ایجاد شده است. برای نشان دادن این‌که ایران ابدا آن چیزی نیست که در این ضدتبلیغ‌ها گفته می‌شود، بخش دولتی باید وارد عمل شود. بنابراین در یک کلام باید گفت که سرمایه‌گذاری باید از بخش خصوصی انجام گیرد و فراهم کردن بسترهای دیپلماتیک جهت جذب گردشگر وظیفه بخش دولتی است.
اثر غیرقابل انکار رسانه‌های بین‌المللی بر جریان گردشگری
آن‌طور که رئیس جامعه حرفه‌ای تورگردانان ایران پیش از این اعلام کرده، از آغاز جنگ رژیم صهیونیستی و غزه، با افت و کنسلی در حوزه گردشگران ورودی روبه‌رو شده‌ایم و تعدادی از تورهای ورودی که قرار بود به ایران سفر کنند، با آغاز جنگ در غزه، سفرهای خود را لغو کردند و تعدادی هم سفر خود را به تعویق انداختند.
مصطفی شفیعی شکیب، با تأکید بر این که رسانه تأثیر چشمگیری در شکل‌گیری اذهان عمومی و تصورشان نسبت به ایران دارد، گفت: عموم جامعه جهانی بر اساس آنچه در اخبار و تلویزیون گفته می‌شود درباره وضعیت مقصد سفر خود تصمیم می‌گیرند و زمانی که روایت‌های جهانی و بین‌المللی علیه ایران است، شاهد ایران‌هراسی هستیم که به حوزه گردشگری صدمه وارد می‌کند. به نظرم تا زمانی که نتوانیم ایران‌هراسی را از بین ببریم، نمی‌توانیم در این حوزه‌ها ورود کنیم.
رییس جامعه تورگردان ایران معتقد است تبلیغات منفی که علیه ایران در عرصه بین‌المللی وجود دارد و مباحث ایران هراسی که شاهد هستیم، سبب شده تا گردشگران تمایلشان به سفر به ایران را به زمان دیگری موکول کنند.
چشم امید فعالان گردشگری به دولت چهاردهم
با روی کار آمدن دولت جدید این امیدواری شکل گرفته که دولت پزشکیان با تکیه بر رایزنی‌های وزارت امور خارجه‌اش راه تعامل بیشتر با جهان، کاهش تنش‌ها و کمرنگ کردن اثرات تبلیغات ایران هراسانه را در پی بگیرد.
در این زمینه رئیس جامعه حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی ضمن تاکید بر اهمیت مقابله با ایران هراسی گفت: انتظار می‌رود وزیر جدید گردشگری با سوابق و روابطی که در دولت دارد، دیپلماسی قوی و موثری را برای مقابله با ایران‌هراسی در اولویت کاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و دولت چهاردهم قرار دهد.
یاور عبیری، تاکید کرد: در گذشته روابط سیاسی اقتصادی و فرهنگی ما با کشورهای اروپایی بهتر بود و اروپایی‌های بازار سنتی گردشگری ما هستند. پس از افزایش تحریم‌ها، شیوع کرونا و افول روابط با اروپایی‌ها، حضور گردشگران اروپایی در ایران جز در موارد سفر انفرادی یا خانوادگی، تقریبا به صفر رسیده است. بازار هدف ما نیز بیشتر اروپاست و مخاطبان بوم‌گردی‌ها از میان این گروه از گردشگران هستند؛ لذا مساله مقابله با ایران‌هراسی باید در دستور کار وزیر جدید میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و دولت چهاردهم قرار بگیرد و نیز لازم است که روابط گردشگری ما با کشورهای اروپایی بهتر شود.
باتوجه به آنچه ذکر شد و با نظر به شرایط کنونی، برای مشخص شدن مسیر صنعت گردشگری ایران ابتدا باید منتظر کاهش تنش‌ها با رژیم اشغالی و متحدانش باشیم. پس از گذر از این وضعیت می‌توان امید داشت که دولت چهاردهم گام‌های جدی‌تری برای عبور از موج ایران‌هراسی بردارد و زمینه را برای جذب گردشگران بین‌المللی در ایران فراهم کند.
