مرحله دوم انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری ایران به ایستگاه آخر رسید. به زودی یکی از دو نامزد انتخابات باید بر مسند ریاست جمهوری بنشیند. این در حالی است که به زعم کارشناسان، گردشگری ایران حال و روز چندان خوشی ندارد و تعداد گردشگران ورودی به کشور بسیار کمتر از میزان مطلوب و مورد انتظار است.
برای اطلاع از خواست‌ها و مطالبات بخش خصوصی گردشگری ایران از رییس جمهور آتی، این بار به سراغ «غلام‌حیدر ابراهیم بای‌سلامی» استاد دانشگاه، نماینده پیشین مجلس و فعال صنعت گردشگری رفتیم. بای‌سلامی رئیس پیشین انجمن علمی گردشگری بوده و در کارنامه او مسئولیت‌هایی چون مدیرعاملی هلدینگ گردشگری تامین اجتماعی (هگتا) دیده می‌شود. او معتقد است در دوره‌های گذشته همواره دولت‌ها با سیاست‌گذاری‌های اشتباه و مقررات دشوار و ارائه نکردن تسهیلات و مشوق‌های مناسب، مانع توسعه گردشگری در کشور بوده‌اند. به زعم این صاحب نظر، چنانچه بخواهیم در صنعت گردشگری موفق باشیم باید عزم ملی برای توسعه این صنعت ایجاد و مشارکت بخش خصوصی را جلب کنیم. به گفته این نماینده پیشین مجلس، دولت در حوزه گردشگری برای بهبود اوضاع، چاره‌ای جز رفع تنش‌های سیاست خارجی، حمایت از بخش خصوصی واقعی و محترم شمردن حق مالکیت و مدیریت این بخش در پیش‌رو ندارد. مشروح مصاحبه «سفر امروز» با این صاحب‌نظر حوزه گردشگری را در ادامه بخوانید.
به عنوان یکی از فعالان و صاحب‌نظران صنعت گردشگری کشور چه انتظاراتی از دولت جدید دارید و فکر می‌کنید اهم مطالبات بخش خصوصی از دولت چهاردهم شامل چه مواردی است؟
اولین انتظار بخش خصوصی از دولت جدید این است که ایران را از مشکلات بین‌المللی خارج کند و مانع توسعه گردشگری نشود و تا آنجا که می‌تواند موانع پیش‌روی صنعت گردشگری را کاهش دهد. از نظر تخصصی باید گفت تاکنون دولت‌ها مانع توسعه گردشگری در ایران بوده‌اند و علت نیز سیاست‌گذاری‌های اشتباه و مقررات سخت و دشواری بوده که مشکلات زیادی را ایجاد کرده است. از سوی دیگر در سالیان گذشته مشوق‌ها و تسهیلات مورد انتظار [بخش خصوصی گردشگری] نیز ارائه نشده است.
نتیجه این رویکرد آن بوده که گردشگری در ایران، سنتی، محدود و پراکنده باقی مانده است. با این تفاسیر به نظر من دلیل اصلی عقب ماندگی گردشگری و هتلداری در ایران سیاسی است. یعنی مشکل هم مربوط به سیاست داخلی است و اینکه دولت مانع فعالیت بخش خصوصی واقعی شده است و هم اینکه در زمینه سیاست خارجی تنش‌زایی و عدم تعامل با کشورهای توسعه یافته، کشورهای همسایه و سایر کشورها وجود داشته است و این عوامل دست به دست هم داده و موجب عقب‌ماندگی گردشگری در ایران شده است.
باید اضافه کنم علی‌رغم جاذبه‌های فرهنگی و میراث فرهنگی که کشورمان را تبدیل به یک «کشور-موزه» کرده است و نیز با وجود آن‌که در حوزه‌های خدماتی گردشگری نظیر «گردشگری سلامت»، «گردشگری فرهنگی»، «طبیعت‌گردی» و گردشگری مبتنی بر رویدادها، پتانسیل بالایی داریم اما نتوانسته‌ایم از این ظرفیت‌ها به درستی بهره ببریم و صنعت گردشگری ما همچون یک طفل باقی مانده و مشکلات فراوانی داشته و بسیار ضعیف است و نتوانسته است رشد لازم را داشته باشد. بنابراین به نظرم ریشه این عقب ماندگی در حوزه گردشگری مربوط به سیاست داخلی و روابط خارجی است.
چنانچه بخواهیم صحبت‌های سلبی را کنار گذاشته و ایجابی صحبت کنیم، به نظر شما دولت چهاردهم باید چه اقدامات مشخصی برای بهبود وضعیت صنعت گردشگری کشور و احیای این صنعت به انجام رساند؟
به نظرم دولت جدید در گام نخست باید دست بخش خصوصی را برای فعالیت در حوزه گردشگری باز بگذارد و مالکیت و مدیریت بخش خصوصی را در ابعاد مختلف محترم بشمارد. در مرحله دوم لازم است به توسعه مقاصد گردشگری با ارائه طرح‌های پیشران برای همه استان‌های کشور بپردازد. درواقع دولت باید با سیاست‌های تشویقی و ارائه تسهیلات موثر به بزرگ کردن بازار و گسترش فعالیت‌های گردشگری اقدام کند. همچنین لازم است که طرح‌های پیشران صنعت گردشگری تقویت شوند. این در حالی است که متاسفانه ارائه طرح‌های پیشران در صنعت گردشگری در سال‌های گذشته در کشور مغفول مانده است.
توجه داشته باشید که طرح‌های پیشران صنعت گردشگری باید برحسب مطالعات ملی و بین المللی از سوی دولت ارایه شده و به بخش خصوصی واگذار شود و با هماهنگی و مشارکت دولت در همه استان‌ها این طرح‌ها برای آمایش سرزمین به انجام رسند.
براساس آمار رسمی، میزان گردشگر ورودی به ایران در سال گذشته چیزی حدود ۷ میلیون نفر بوده است و این تعداد فاصله زیادی با آمار گردشگر ورودی کشورهای همسایه مانند ترکیه و امارات متحده عربی دارد. به نظر شما مهم‌ترین مشکلات و موانع جذب گردشگران خارجی به ایران چه هستند و به چه دلیل نتوانسته‌ایم از این بخش درآمدزایی مناسبی برای کشور داشته باشیم؟
مهم‌ترین مشکل این است که گردشگران ورودی به ایران بیشتر مردم فقیر کشورهای همسایه هستند. یعنی گردشگرانی که از وضع اقتصادی مناسبی برخوردارند به ایران سفر نمی‌کنند. متاسفانه مسایل سیاسی باعث شده است که حتی اگر رایگان تورهای گردشگری را برای سفر به ایران تعریف کنیم، باز هم بیشتر مردمی که وضعیت اقتصادی مناسبی دارند، تمایلی به سفر به ایران نشان ندهند.
درواقع سیاست های اشتباه و گسترش ایران‌هراسی موجب شده است که سفر به ایران در اولویت مردم متمکن دنیا نباشد و کاهش ارزش پول ملی ایران نیز سبب شده که فقرای کشورهای همسایه برای استراحت، تفریح، زیارت و هر آن‌چه که در یک مقصد ارزان تعریف می‌شود، به ایران سفر کنند. در این شرایط، ایران در گردشگری ورودی با توجه به کاهش ارزش پول ملی از بودجه عمومی و مردم، به گردشگران خارجی به صورت غیر مستقیم یارانه می‌دهد.
در نهایت باید در نظر داشته باشیم که سیاست خارجی و گردشگری به یکدیگر وابسته هستند و با توجه به اینکه در شرایط مناسبی نیستیم، وضعیتی به وجود آمده که بخش خصوصی گردشگری همواره با زیان مواجه است و به این ترتیب موانع زیادی برای اعتلای برند گردشگری ایران در جهان به وجود آمده است.
