نادر نینوایی: شهرستان دهلران با وجود آنکه یکی از قدیمی ترین محوطه های تاریخی کشور را در خود جای داده و از چشمه‌های آب گرم و تنوع قومی بالا و ظرفیت های بی بدیلی در حوزه گردشگری برخوردار است، اما چندان برای مردم ایران شناخته شده نیست.
دهلران در جنوب استان ایلام به لحاظ جاذبه های طبیعی نیز حرف های زیادی برای گفتن دارد و با برخورداری از چشمه قیر، غار خفاش ها و کویر ابوغیر طیفی گسترده از مقاصد طبیعت گردی را در خود جای داده است.
اگر از جمله علاقه مندان به آشنایی با فرهنگ ها، گویش ها و آثار هنری سنتی هستید هم، دهلران می تواند انتخاب خوبی برای سفرتان باشد، چرا که اقوام لر، عرب و کرد همه در محدوده این شهرستان حاضر بوده و می توان رویارویی با گوشه هایی از ویژگی های فرهنگی و زبانی هر یک را در این شهر تجربه کرد.
طبیعت گردی در حاشیه دهلران
«سیاه کوه» یکی از کوه های زیبا و تماشایی دهلران است که در نزدیکی این شهر قرار گرفته و در دامنه جنوبی آن چشمه های آب معدنی خستگی را از تن گردشگران می زداید.
دمای ۵۰ درجه سانتی گرادی چشمه های بهداشتی آب گرم و در دسترس بودن استخرهای لجن درمانی در دهلران، می تواند طرف توجه علاقه مندان به خدمات گردشگری سلامت قرار گیرد. از سوی دیگر چشمه های آب گرم دهلران در روز با انعکاس نور خورشید تصاویری هفت رنگ را پیش چشم بازدیدکنندگان به نمایش در می آورند که دیدن آنها خالی از لطف نیست. باتوجه به این که شهرداری و بعدتر بخش خصوصی تاسیساتی در این منطقه ایجاد کرده، فرصت استراحت و بهره مندی از امکانات نسبی در چشمه های آب گرم دهلران فراهم است.
در سفر به دهلران نباید فرصت بازدید از آبشار «آبتاف» را نیز از دست بدهید. این آبشار به سبب ساختار طبقه ای و حجم بالای آبی که از فراز آن فرو می ریزد، جلوه ای خیره کننده ای دارد و راوی گوشه ای از زیبایی های تمام ناشدنی دهلران است. آبشار آبتاف در مسیر «میمه» به پهله زرین‌آباد قرار گرفته و یکی از آبشارهای بزرگ کشور شمرده می شود.
در ۷ کیلومتری دهلران و در مسیر دهلران به سمت بوستای جنگلی آب گرم هم می توانید نظاره گر چشمه قیر باشید؛ قرار گیری یک چشمه اصلی و سه چشمه فرعی جلوه ای منحصر به فرد به این جاذبه طبیعی و متفاوت داده است.
در چشمه‌های قیر جوشان، قیر طبیعی سر از زمین بیرون آورده و به اطراف تراوش می کند. نظاره مخلوط قیر و آب که به سوی فرودست سرازیر می شود، نمایشی خیره کننده و انتزاعی را پیش چشم گردشگران به نمایش در می آورد. چشمه قیر از فصل بهار فعال شده و در فصل تابستان با گرم شدن هوا فعالیت آن به حداکثر می رسد.
شایان ذکر است که به سبب اهمیت بالای چشمه قیر این جاذبه طبیعی دهلران در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده است.
غار خفاش ها که در شرق دهلران و در فاصله ۳ کیلومتری از این شهر واقع شده نیز از دیگر جاذبه های این شهر است. در غار خفاش ها می توانید افزون بر تماشای خفاش های بزرگ جثه، نظاره گر غاری باشید که در عصر غارنشینی محل سکونت انسان بوده است. تصویر پرواز خفاش ها به هنگام غروب در دهانه غار پیش از تاریخ، یکی از آن تصاویری است که احتمالا برای همیشه در خاطرتان خواهد ماند.
کویر «ابوغیر» لیست جاذبه های طبیعی دهلران را کامل می کند؛ این کویر که در تقاطع مرزی استان های ایلام و خوزستان قرار گرفته با رمل های ماسه ای یکدست و سکوت بی پایانش فرصت نگریستن به اعماق زیبایی های کویر را به بازدیدکنندگان می دهد. چنانچه اهل روستاگردی باشید هم می توانید از روستای ابوغیر که در حاشیه این کویر قرار گرفته، بازدید داشته باشید.
جاذبه های تاریخی دهلران
افزون بر تمام جاذبه هایی طبیعی که ذکر آن رفت، دهلران جاذبه های تاریخی جالب توجهی نیز دارد که یکی از آنها قلعه تاریخی «شیاخ» است. قلعه شیاخ در ضلع شمال شرقی بخش زرین‌آباد شهرستان دهلران و در نزدیکی روستای «بردی» واقع شده است و قدمت آن به دوره ساسانی می رسد.
این قلعه در دوران قدیم کاربری انبار آذوقه داشته اما امروز وضعیتش مساعد نیست و آنطور که یکی از فعالان گردشگری به «سفر امروز» گفته امکانات مناسبی برای پذیرایی و استقبال از گردشگران ندارد. با این همه اگر اهل سفر و دیدن اماکن تاریخی باشید، نباید لذت دیدن این بنای باستانی که با سنگ، ساروج و ملات از دل تاریخ ایران باستان قد برافراشته است را از دست بدهید. باقی‌مانده اتاق‌های قلعه همچنان قابل مشاهده است و این‌طور گمانه‌زنی‌شده که در گذشته این اتاق‌ها محل سکونت فرماندهان و حکمرانان منطقه بوده است.
دیگر جاذبه تاریخی دهلران، محوطه ای تاریخی مربوط به هزاره هشتم قبل از میلاد مسیح است که با نام «تپه علی کش» شناخته می شود. باستان شناسان در این محوطه آثاری از زندگی روستانشینی و اتاق‌های خشتی کوچک و چهارگوش و اجاق های کوچک پخت و پز یافته اند که نشان از تلاش های اولیه انسان برای یکجانشینی دارد.
گفته می شود مردمان این روستا اجساد نزدیکان خود را کف اتاق‌هایشان و گاهی بیرون از اتاق دفن می‌کردند. همچنین زیورآلات در گورها قرار می‌گرفته است و در مواردی هم مشخص شده که اجساد را در حصیر می‌پیچیدند.
بیشتر لوازمِ منزل ساکنان این تپه تاریخی با سنگ و چوب ساخته می‌شده، اما به مرور زمان با آشنایی مردم با روش ساخت ظروف سفالی، ظروف نخودی‌رنگ از جنس سفال در تپه علی‌کش در میان ساکنان تپه علی‌کش رواج یافته است.
همچنین کشف جمجه گوسفند در این تپه تاریخی نشان از گام‌های نخستین گذشتگان برای اهلی کردن حیوانات دارد.
در نهایت باید اذعان داشت که دهلران با تمام جاذبه های طبیعی و تاریخی اش، آنطور که باید و شاید برای پایتخت نشینان و ساکنان شهرهای بزرگ ایران شناخته شده نیست.
