ایران کشوری صاحب تاریخ و تمدن سترگ است. وجود اقوام گوناگون از لر، کرد و بلوچ گرفته تا ترک و عرب در ایران و آیین‌های سنتی که در بین هر قوم و فرهنگ رواج دارد، ظرفیتی بی‌بدیل را در زمینه آیین‌های سنتی ایجاد کرده است که با برنامه‌ریزی صحیح و هدفمند می‌توان از این ظرفیت برای توسعه گردشگری و جذب گردشگران بین‌المللی استفاده کرد.
به گزارش «سفر امروز» در دنیای مدرن کنونی گردشگران بین‌المللی به آشنایی با فرهنگ‌ها و میراث ناملموس کمتر شناخته شده توجه نشان می‌دهند و در این میان رسوم و آیین‌های پر رمز و راز کشورهای صاحب تمدنی نظیر ایران هم برای آنها جالب توجه است.
سید رضا صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم به اهمیت میراث ناملموس فرهنگی ایران و ظرفیت‌های آن هم در زمینه وفاق ملی و هم با نگاه جذب گردشگران بین‌المللی اشاره داشته است. با این همه کم‌توجهی به میراث ناملموس فرهنگی کشور در تعریف تورها و غفلت از این ظرفیت، مانع شناساندن فرهنگ غنی ایرانیان به جهانیان و البته جذب گسترده گردشگران با تکیه بر این ظرفیت شده است.
تاکید وزیر میراث فرهنگی بر اهمیت میراث ناملموس
نگاه مثبت وزیر میراث فرهنگی بر نقش میراث ناملموس در راستای جذب گردشگر در یادداشتی که پیش از این در این خصوص نوشته بود، نمودی واضح و روشن دارد.
پیش‌تر سید رضا صالحی امیری، وزیر میــراث فرهنگــی، گردشگری و صنایع‌دستی در این یادداشت نوشته بود: «میراث فرهنگی چه در وجه ملموس و چه ناملموس یکــی از مهم‌تریــن منابــع جــذب گردشگران در جهان امروز قلمداد می‌شود. فرهنـگ و گردشـگری همـواره ارتباطـی ژرف و معنادار بـا هـم داشته و در واقـع می‌تـوان گفـت که شـمار چشـمگیری از گردشـگران هرسـاله از جاذبه‌های میـراث فرهنگـی بازدیـد می‌کننـد. آشـنایی مـردم جهـان بـا میـراث فرهنگـی و تاریخــی یکدیگــر یکــی از راه‌هــای رســیدن بــه صلــح، دوسـتی و وفاق بین ملت‌هاسـت و گردشـگری فرهنگی، ابـزار قدرتمنـدی اسـت کـه ایـن امـکان را فراهـم می‌آورد و باعث امنیت آفرینی می‌شود.»
در بخش دیگری از یادداشت وزیر میراث فرهنگی آمده است: «میراث فرهنگی ناملموس در ایران اسلامی، جلوه‌های جذاب، شکوهمند، زیبا، پیچیده و لایه‌های درهم‌تنیده‌ای با سبک زندگی، اقتصاد، سیاست، فرهنگ و مذهب دارد. این میراث عظیم به مثابه تعهدنامه‌ای، متعهد می‌شود که اعتماد عمومی، سرمایه اجتماعی، خیرعمومی، انسجام، همبستگی و وفاق ملی را در کشور گسترش دهد. اینها از مهم‌ترین مقوله‌ها برای حرکت به سمت توسعه، پیشرفت و رفاه هستند. میراث فرهنگی ما راوی گذشته، الهام بخش آینده و باعث غنای تاریخی و هویت ملی ما ایرانیان خواهد بود. همچنین ظرفیت خلق آرزومندی و اعتبار بخشیدن به سنت‌های اصیل و صیقل خورده‌ای است که به حافظه تاریخی مردم شکل داده است. احیا و مراقبت از آیین‌های فرهنگی، ملی و ناملموس می‌تواند نقش بسزایی در نگهداشت ریشه انسان امروزی و ایجاد وحدت، همبستگی و وفاق ملی ایفا نماید. فرهنگ اسلامی ایرانی، فرهنگی مانا، پویا و پایدار است و این ماندگاری مرهون انعطاف پذیری، تعامل،مدارای فرهنگی و در نهایت قوام و دوام هویت ملی ما و در تداوم آن علی رغم تنوع و تکثر گسترده باعث انسجام و وحدت ملی می‌شود. رهبر معظم انقلاب هم دقیق و حکیمانه پیرامون میراث فرهنگی تأکید دارند که ما این همه مفاخر تاریخی داریم. این همه چیزهایی که مایه تفاخر ملت ایران است، اعتماد به نفس ملت ایران است، چرا اینها را نشان ندهیم.»
آنطور که از این اظهارات وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بر می‌آید، وی به خوبی به اهمیت میراث ناملوس فرهنگی کشور و ظرفیت‌های آن در حوزه گردشگری آگاه است و انتظار می‌رود که در همین راستا اقداماتی اثرگذار به انجام رسانده و در گفت و گوها با بخش خصوصی حوزه تورگردانی کشور، زمینه را برای ارایه هرچه گسترده‌تر تورهای مرتبط با میراث ناملموس کشور فراهم کند.
علاقه گردشگران بین‌المللی به میراث ناملموس ایرانی
چنانچه پای صحبت‌های گردشگران خارجی که از ایران بازدید داشته‌اند بنشینید، متوجه می‌شوید که علاقه به آیین‌ها و سنت‌های فرهنگی ایرانی فصل مشترک اظهارات آنها است.
مجتبی برزویی، عضو جامعه راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی، ضمن اشاره بر علاقه خارجی‌ها به سنن و فرهنگ ایرانی و با تاکید بر اهمیت استفاده از ظرفیت فستیوال های سنتی که در کشور برگزار می‌شود به «سفر امروز» گفت: گردشگران کشورهایی نظیر ژاپن از هر نوع فستیوالی استقبال می‌کنند و به فستیوال‌ها با ریشه‌های مذهبی و فرهنگی نیز که در ایران زیاد برگزار می‌شود، علاقه‌مندند.
وی ضمن ذکر مثالی از آیین‌های ریشه‌داری که در ایران برگزار می‌شود، گفت: به عنوان مثال در شهرستان پاوه استان کردستان، در گذشته پیر و رهبری مذهبی معتقد به آیین‌های پیش از اسلام بوده که به همراه پیروانش مسلمان شده و امروز روز تشرف ایشان به اسلام، همچنان در قالب فستیوالی جشن گرفته می‌شود. در این مراسم مردم لباس‌های نو می‌پوشند و هرکس هر صنایع‌دستی که دارد را می‌آورد و راهپیمایی نیز توسط مردم انجام می شود و طوافی نیز در محل فوت پیر انجام می شود. این فستیوال و برنامه و جشنواره‌های مشابه ایرانی، برای ژاپنی‌ها بسیار جالب است و گروه ژاپنی که پیش از این برای دیدن این فستیوال بردم، از این مراسم بسیار استقبال کردند و مورد توجهشان قرار گرفت.
نبود بانک اطلاعاتی از جشنواره‌های ایرانی
ایران کشوری با ریشه های سترگ فرهنگی بوده که از تمدنی تاریخی و ریشه دار برخوردار است. ثبت تعداد بالای میراث فرهنگی ناملموس و جشنواره های سنتی در کشور، گواه ظرفیت بی بدیل ایران در این حوزه است.
عضو جامعه راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی، ضمن اشاره به ضعف‌های موجود در زمینه معرفی فستیوال‌ها، آیین‌های سنتی و میراث ناملموس ایرانی گفت: برگزار کنندگان تورهای ایرانی فاقد یک بانک داده‌ها یا اطلاعات مربوط به گردشگری فرهنگی و آیین‌های سنتی هستند. این در حالی است که در کشوری مثل فرانسه برگزار کنندگان تور، بانک اطلاعات از انواع زمینه‌ها و ظرفیت های گردشگری کشورشان را دارند و می‌دانند که ظرفیت‌های این کشور برای برگزاری تورهای ماجراجویانه و یا معرفی فستیوال‌های سنتی چیست.
وی افزود: در کشورهایی نظیر فرانسه حتی در قالب فیلم‌های ویدیویی و مستند اطلاعات دقیق در خصوص هر یک از تورها ارایه شده است، ایران اما فاقد یک چنین بانک اطلاعاتی است و به نظرم وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باید کمک کند که یک چنین بانک اطلاعاتی برای معرفی ظرفیت های گردشگری کشور ایجاد شود.
باتوجه به ظرفیت‌های موجود در حوزه میراث ناملموس فرهنگی و تنوع و تعدد آیین‌های سنتی ایرانی، به نظر می‌رسد در صورت برنامه‌ریزی جامع و کامل و برقراری ارتباط موثر بین مرکز میراث ناملموس و تورگردانان و البته با انجام تبلیغات و بازاریابی موثر برای معرفی آیین‌های سنتی ایران، می‌توان روی جذب گردشگران بین‌المللی و داخلی به رویدادها مرتبط با آیین‌های سنتی ایران حساب باز کرد.
اختصاص بودجه مناسب به دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی و تعریف برنامه‌ای مدون جهت آشناسازی گردشگران خارجی با میراث ناملموس ایرانی می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد و زمینه را برای جذب هرچه بیشتر گردشگران بین‌المللی به کشور و آشنایی آنها با فرهنگ ریشه‌دار ایرانی فراهم کند.
