حسن تقی‌زاده انصاری*– اگر اسناد مختلف untourism از جمله «اعلامیه گردشگری جهانی»، «منشور حقوق گردشگری»، «کدهای اخلاقی گردشگری» و… را بررسی و تحلیل کنیم، به این نتیجه خواهیم رسیدکه با«افزایش ارتباطات مردم»،«تقویت همکاری‌های بین‌المللی،فرهنگی و ارتباطات جهانی و گسترش دوستی و تفاهم بین مردم جهان»،گردشگری می‌تواند یک «نیروی حیاتی» برای ترویج صلح و تفاهم بین‌المللی باشد.
جهان ما اکنون از بحران‌های مختلف،تنش‌های قومی و مذهبی،جنگ، بیماری و… رنج می‌برد. بنابراین، نیاز مبرم به ایجاد یک الگوی جدید از مذاکرات بین‌المللی برای از بین بردن یا کاهش ناآرامی‌ها و منازعات مختلف سیاسی و… بین ملت‌ها وجود دارد.
در واقع، این پیش‌فرض که گردشگری می‌تواند درک و تساهل بین فرهنگی را ارتقا دهد، مدت‌هاست که زیربنای گفتمان دیپلماسی گردشگری به عنوان راهی به سوی صلح مطرح بوده است.
گردشگری و صلح رابطه‌ای پیچیده و چندوجهی دارند که می‌تواند از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرد. گردشگری به عنوان یک صنعت جهانی پتانسیل بسیار زیادی برای ترویج روابط دوستانه دارد.
وقتی مردم به نقاط مختلف جهان سفر می‌کنند، فرصتی فراهم می‌شود تا با ملل مختلف، فرهنگ‌ها و ارزش‌های جدید آشنا شوند. این تجربه می‌تواند درک و شناخت فرهنگی متقابل میان گردشگران و جامعه میزبان را افزایش دهد، علاوه بر این از نظر اقتصادی وسیاسی نیزکشورهای میزبان منتفع می‌شوند. پس اگرعمیق‌تر به رابطه بین گردشگری و صلح نگاه کنیم،گردشگری موجب:
۱-افزایش تعاملات بین فرهنگی:( سفر و گردشگری فرصت‌هایی برای افراد فراهم می‌کند تا با فرهنگ‌ها، سنت‌ها و عقاید مختلف آشنا شوند. این تعاملات می‌تواند به کاهش پیش‌داوری و سوءتفاهم‌ها کمک کند و احترام متقابل بین ملت‌ها را افزایش دهد.)
۲-توسعه اقتصادی و کاهش فقر:( گردشگری می‌تواند منبع درآمدی پایدار برای جوامع محلی ایجاد کرده و به بهبود شرایط زندگی مردم کمک کند. توسعه اقتصادی می‌تواند به کاهش نابرابری‌ها و تنش‌های اجتماعی منجر شود و در نتیجه صلح و ثبات را تقویت کند.)
۳-حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی:(گردشگری مسئولانه می‌تواند به حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی کمک کند. این اقدام می‌تواند به ایجاد افتخار ملی و همبستگی فرهنگی منجر شود و جوامع را به همکاری و حمایت از یکدیگر ترغیب کند).
اکنون گردشگری جهانی با سرعت خیره کننده ای درحال رشد است به طوری که بر اساس بسیاری از معیارها، آن را به بزرگترین صنعت جهان تبدیل کرده است.
تعداد گردشگران بین المللی در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۱.۵ میلیارد رسید و علیرغم کاهش دردوره بحران کوید مجددا درسال ۲۰۲۳به تعدادگردشگران پیش ازبحران نزدیک شده است.
اگر گردشگری چنین صنعت بزرگ و پرشتابی است، می توان تأثیرات غیرمستقیم و مستقیم آن در دیپلماسی عمومی را مورد توجه قرارداد، با شناخت از نقشی که گردشگری می تواند در شکل دادن به تصویر عمومی یک مقصد یا کشور ایفا کند، فرصتی برای اندیشه بیشترمی‌بایست فراهم آورد.
بدون تردید سفر و گردشگری در مناطقی امکان پذیر است که آرامش وامنیت وجود داشته باشد. در مناطق جنگی یا بحرانی و پرتنش سفر و گردشگری بسیار کاهش می‌یابد، زیرا عموما گردشگران تمایل به بازدید از مقاصد امن دارند و این خصوصیت رابطه بین گردشگری و دیپلماسی را نشان می‌دهد.
کشورها می‌توانند از گردشگری به عنوان ابزار دیپلماسی استفاده کنند تا روابط دوستانه‌تری با کشورهای دیگر برقرار کنند، همچنین پروژه‌ها و رویدادهای بین‌المللی که در زمینه گردشگری برگزار می‌شود، می‌تواند به تقویت همکاری‌های جهانی کمک کند.
اگر به یافته‌ها و پژوهش‌ها توجه کنیم، در می‌یابیم که اهمیت صلح و امنیت برای رشد و توسعه صنعت گردشگری در سوئیس غیرقابل انکار است. این عوامل زمینه‌ساز موفقیت گردشگری کشور، جذب مسافران، تقویت رشد اقتصادی و تسهیل تبادل فرهنگی هستند. تعهد پایدار سوئیس به صلح و امنیت، زیربنای صنعت گردشگری این کشور است؛ توجه به این مهم دربسیاری ازکشورهای اروپایی و آسیایی مانند اسپانیا،ایتالیا،فرانسه و…..یا کشورهایی مانندامارات،ترکیه،آذربایجان،عمان ویا عربستان که دردهه اخیر در نظام گردشگری خود تغییرات ویژه‌ای به وجود آورده‌‌اند نمود دارد. درواقع این کشورها به دلیل در اختیار داشتن یک مقصد مهم مذهبی همیشه امنیت و آرامش را در سیاست‌های خود مورد توجه قرارمی‌دهد.
کشورهایی مانند مالزی،تایلند، اندونزی،سنگاپور،هند و یا ویتنام نیز با تبلیغات گسترده بدنبال حذف ذهنیت جنگ بوده و درصدد نشان دادن صلح و آرامش هستند وخودرا بعنوان مقصدی جذاب و محبوب معرفی می‌کنند.
اکنون ویتنام دروازه‌ی سفر‌های اروپائیان شده و توانسته به عنوان نخستین مقصد محبوب بعد از ژاپن برای کره‌ای‌ها نیز باشد و
یا قطر به عنوان نخستین کشور خاورمیانه که میزبان جام جهانی فوتبال در سال ۲۰۲۲ شد، سر و صدای زیادی به پا کرد. از آن زمان، این کشور در صحنه جهانی نامی برای خود دست و پا کرده است. در سال ۲۰۲۳ قطر شاهد رکوردشکنی جذب گردشگر بین المللی بود. به دیگر سخن می توان گفت گردشگری یک اقدام دوسویه است.
شناخت وگفتگوی انسانها،تمدنها و مذاهب باعث تفاهم، دوستی، احترام متقابل،مودت وتبادل دانش و تجربه خواهدشد و شایدکارکرد اصلی وزیربنایی گردشگری نزدیک شدن ملت‌ها،درک متقابل و همبستگی دراین دهکده جهانی باشد.
سازمان گردشگری ملل متحد با شعار«گردشگری و صلح»در ۵مهرماه و ۲۷سپتامبر به استقبال امنیت،صلح و آرامش می‌رود و این روز را جشن می‌گیرد.
هدف روز جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۴ بررسی تقاطع گردشگری و ایجاد صلح است و این امر نشان می‌دهد که چگونه سفر، تبادل فرهنگی و شیوه های گردشگری پایدار می‌تواند به حل مناقشه، آشتی، ثبات اقتصادی واجتماعی، همزیستی مسالمت آمیز و ترویج صلح در سراسر جهان کمک کند.
قدرت تحول‌آفرین گردشگری در ایجاد پل بین فرهنگ‌ها، تقویت گفت‌و‌گو و تعاملات،ایجادجهانی پایدارتر و ترویج فرآیندهای صلح وتفاهم بین ملت‌ها را نباید نادیده گرفت.
*عضوهیئت رئیسه مجمع تشکل های گردشگری
