اقتصاد ایران روزهای دشوار را از سر می‌گذراند. پاره‌ای از مسایل بین‌المللی موجب کاهش ارزش پول ملی و افزایش افسارگسیخته نرخ دلار شده است؛ موضوعی که البته دامن دولت چهاردهم را نیز گرفت و منجر به استیضاح عبدالناصر همتی شد تا مسعود پزشکیان به اولین بهار دولتش نرسیده، برکناری وزیر اقتصادش را تجربه کند.
به گزارش «سفر امروز» در شرایط بحرانی امروز اقتصاد ایران، وارد شدن ارز به بازار کشور می‌تواند دست‌‌کم در کوتاه مدت ترمز افزایش روز افزون نرخ دلار را بکشد. اما محدود بودن ذخایر ارزی و چالش‌ها در زمینه تامین ارز موانعی جدی هستند که تحقق این امر را تا امروز ناممکن کرده‌اند. بی‌شک یکی از راهکارها برای برون‌رفت از این بحران، می‌تواند ورود ارز از طریق جذب گردشگران بین‌المللی به کشور باشد.
اخیرا سید رضا صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم به درآمدزایی بالای کشورهای همسایه با تکیه بر گردشگری ورودی تاکید داشته و ظرفیتهای ایران را برای جذب درآمد از این محل حتی بالاتر از رقبای منطقه‌ای قلمداد کرده است.
به این ترتیب می‌توان گفت که گردشگری در صورت استفاده صحیح از ظرفیتهای آن، می‌تواند حکم کلید نجات اقتصاد کشور را داشته باشد و حتی در کوتاه مدت زمینه‌ساز ورود ارز به کشور و مهار افزایش نرخ روزافزون دلار شود.
برای درآمدزایی موثر از محل گردشگری ورودی اما تحقق پیش‌شرط‌هایی حداقلی لازم است. بهبود نسبی وضعیت روابط بین‌المللی و یا لااقل توسعه روابط گردشگری با کشورهایی نظیر چین، روسیه و … که با آنها چالشی نداریم، تبلیغات موثر برای جذب گردشگر از کشورهای هدف و البته نرخ‌گذاری استاندارد خدمات در صنعت هتلداری و دو نرخی شدن هتل‌ها از جمله این پیش‌‌شرط‌ها است.
پیش‌شرطی به نام دونرخی شدن هتل‌ها
یکی از پیش‌شرط‌های اساسی برای امکان تحقق درآمدزایی از محل گردشگری ورودی، استاندارد شدن نرخ‌های هتل‌ها است. امروز نرخ‌گذاری هتل‌های کشور به گونه‌ای است که اقامت در یک هتل پنج ستاره در تهران یا سایر شهرهای ایران برای گردشگر کویتی یا اروپایی حتی ارزانتر از اقامت گردشگر در منزل مسکونی خود تمام می‌شود. در این شرایط به نظر می‌رسد که دریافت نرخ ریالی از گردشگر خارجی هتل‌ها و هم‌سنگ دیدن گردشگر داخلی و ورودی منطقی نیست و موجب کاهش درآمدهای ارزی کشور می‌شود. این در حالی است که از سال‌ها قبل موزه‌های کشور نرخ‌های متفاوتی برای گردشگر خارجی تعریف کرده‌اند و قیمت بلیت موزه برای گردشگر خارجی چند برابر قیمت همان بلیت برای گردشگر ایرانی است.
کامیار اسکندریون، دبیر و عضو هیات مدیره جامعه حرفه‌ای هتلداران ایران در پاسخ به این پرسش که اهمیت دونرخی شدن هتل‌ها برای تحقق درآمدزایی ارزی استاندارد چیست، به «سفر امروز» گفت: هتل یک کالا یا خدمت بین‌المللی محسوب می‌شود و در ارزآوری به کشور بسیار اهمیت دارد. در گذشته نیز در مقاطعی هتل‌های ایران دو نرخی بوده‌اند. از سوی دیگر در نظر داشته باشید که دریافت نرخ ارزی از گردشگر خارجی و تحقق دو نرخی شدن هتل‌ها می‌تواند موجب افزایش درآمدهای ارزی شود و البته هتلداران نیز با افزایش درآمد خود، امکان ارتقای خدمات هتل‌ها را خواهند داشت.
وی افزود: به نظرم دو نرخی شدن هتل‌ها همچنین می‌تواند موجب ایجاد رغبت بیشتر در سرمایه‌گذاران جهت ساخت و ایجاد هتل شود. امروز شرایط نرخ‌گذاری هتل‌ها برای گردشگران خارجی به گونه‌ای است که شاید شهروندان برخی کشورها با هزینه‌های که برای یک شبانه روز اقامت در خانه شخصی خود در کشورشان دارند، بتوانند پنج روز در هتل‌های ایران اقامت داشته و حتی هزینه خورد و خوراک را پوشش دهند. پرسش اینجا است که چرا باید از جیب و سرمایه ملی خودمان برای گردشگران خارجی هزینه کنیم. گردشگر وقتی به سفر خارجی می‌رود، خود را برای هزینه کردن آماده است. از سوی دیگر حتی این ارزان بودن بیش از حد نرخ‌ها می‌تواند موجب نتیجه عکس شود و وقتی گردشگر خارجی هزینه هتل دو یا سه ستاره ایران را با نرخ ارز کشور خود می‌سنجد، این پرسش برایش پیش می‌آید که در کجای دنیا با این هزینه اندک می‌توان اتاق گرفت و در کیفیت خدمات شک می‌کند.
این عضو هیات مدیره جامعه هتلداران خاطر نشان ساخت: در گذشته مسوولان و وزرای قبلی قول‌هایی را برای دونرخی کردن هتل‌ها داده‌اند اما در نهایت این امر محقق نشده است. امروز در شهری مثل پاریس خوردن یک ساندویچ و نوشابه چیزی حدود ۴۰ دلار هزینه دارد و در ایران با همین ۴۰ دلار می‌توانید دو شبانه‌روز در یک هتل اقامت کنید. به نظرم تناسب بین خدمت ارایه شده و هزینه دریافتی از گردشگر خارجی در هتل‌های کشور وجود ندارد. در شرایط مساعد اقتصادی نرخ یک وعده غذای خوب چیزی حدود یک دهم هزینه اقامت برآورد می‌شود اما الان قیمت غذای خوب از نرخ اقامت در هتل هم بالاتر رفته است و این تناسب برقرار نیست.
جذب گردشکر از کشورهای هم‌سو برای درآمدزایی ارزی
در شرایطی که جهان غرب روابط مطلوبی با ایران ندارد و بالا گرفتن تنش‌ها و مطرح شدن هشدارها در خصوص سفر به ایران مانع ورود گردشگران غربی به کشور می‌شود، جذب گردشگر از کشورهایی نظیر چین و روسیه و همچنین از کشورهای همسایه می‌تواند موثر قلمداد شود.
پیش از این هم وزیر گردشگری از برنامه‌های خود برای جذب گردشگر از همسایگان، چین، روسیه، هند و کشورهای محور نوروز گفته بود.
مسلم شجاعی، مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی معتقد است که ما در دورانی هستیم که نیاز به درآمد ارزی داریم. گردشگر هم دقیقا همین کار را انجام می‌دهد، مستقیم ارز وارد کشور می‌کند و می‌تواند اشتغال‌زایی کند. وی اینطور برآورد می‌کند که هر گردشگری که وارد کشور ایران می‌شود، به طور میانگین هزار دلار آورده به همراه دارد.
وی در خصوص برنامه‌های وزارتخانه برای جذب گردشگر از کشورهایی که روابط کم‌تنش‌تری با ایران دارند و می‌توانند شرایط را برای درآمدزایی ارزی ایران از محل گردشگری فراهم کنند، گفت: «برنامه‌هایی برای جذب گردشگر از اقتصادهای نوظهور داریم. در چین اقداماتی را برای جذب گردشگر از این کشور داشتیم و اینفلوئنسرهای چینی را هم به ایران آوردیم. در نمایشگاه روسیه و چین حضور یافتیم، همچنین در اندونزی و مالزی رویدادهایی برای معرفی ایران داشتیم.»
مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خاطر نشان کرد: «در هند نیز در شهرهای بمبئی، حیدرآباد و دهلی رودشو برگزار کردیم و به معرفی ظرفیتهای گردشگری ایران پرداخته و تلاش داشتیم که تصویری از امن بودن ایران را نشان دهیم و البته تولید محتوا برای جذب گردشگر از این کشور هم در جریان است. آمار موجود گواه آن است که در این بازارها خوب کار کرده‌ایم و در حوزه چین اتفاقات خوبی افتاد اما تنش‌ها و اتفاقاتی که در یک سال اخیر افتاده است، تاثیر می گذارد و امیدواریم که با کمک بخش خصوصی و رسانه‌ها بتوانیم شرایط را تغییر دهیم.»
با نظر به اهمیت و نقش تعیین کننده‌ای که درآمدهای ارزی از محل گردشگری می‌تواند برای اقتصاد کشور داشته باشد، انتظار می‌رود که از طریق اصلاح نرخ‌گذاری خدمات گردشگری برای گردشگران خارجی و به بیان دقیق‌تر با دونرخی شدن‌هتل‌ها و نیز با معرفی و تبلیغ صحیح ایران در کشورهای هدف، زمینه لازم جهت درآمدزایی ارزی ایران از محل گردشگری فراهم شود.
فراموش نکنیم که در دنیای امروز ترکیه که در همسایگی ایران قرار گرفته با تکیه بر گردشگر ورودی به درآمد ارزی دست یافته که بیش از دو برابر درآمد ارزی ایران از محل فروش نفت است. همچنین درآمدهای ارزی هنگفت امارات متحده عربی، عربستان و سایر کشورهای منطقه نیز گواهی بر تاثیر گردشگری بر درآمدزایی ارزی است و به نظر می‌رسد که دولت چهاردهم در صورت تمرکز بر گردشگری می‌تواند زمینه لازم برای حل مشکلات ارزی را تا حدودی فراهم کرده و شرایط را برای ورود ارز به کشور و کشیدن ترمز دلار مهیا کند.
