سفر امروز: اخیرا گروهی از تورگردانان خارجی به تهران آمدند تا به میزبانی کشورمان، رویدادی را با عنوان گردهمایی «تورگردانان جهان در ایران» برگزار کنند. فارغ از هر گونه قضاوت در باب اهمیت این رویداد و تاثیرگذاری تورگردانان مهمان، آنچه برای خانواده بزرگ گردشگری کشور پرسش‌برانگیز شد، جای خالی نام «جامعه تورگردانان ایران» به عنوان تشکلی است که قاعدتا باید در این رویداد نقش اصلی را ایفا می‌کرد. پرسشی که غیاب این تشکل پیش می‌آورد این است: اگر بناست میزبانی از تورگردانان خارجی در کشور بدون نقش‌آفرینی جامعه تورگردانان ایران باشد، پس دلیل وجودی این تشکل چیست؟ در این باره با ابراهیم پورفرج، رئیس پیشین جامعه تورگردانان ایران گفت‌وگو کردیم. گفت‌وگو با رئیس کنونی این تشکل و پاسخ او به پرسش‌ها و انتقادها هم به زودی در «سفر امروز» منتشر می‌شود.
گردهمایی «تورگردانان جهان در ایران» بدون نقش‌آفرینی تشکل ملی تورگردانان برگزار شد. آیا این با ماهیت و دلیل وجودی این تشکل در تعارض نیست؟
ببینید، جامعه تورگردانان ایران از بدو پیدایش مسئولیت تورهای ورودی را بر عهده داشت. می‌دانید که من سال‌ها عهده‌دار ریاست این تشکل بودم. سال گذشته با این هدف که فضا کم‌کم برای نسل جوان باز شود و آن‌ها بتوانند وارد کار صنفی در حوزه تورگردانی شوند، بعد از سال‌ها از مسئولیت خود کناره گرفتم. در واقع هدف من این بود که تا ماها هستیم، بچه‌های جوان‌تر وارد جامعه تورگردانان شوند و کارها را یاد بگیرند.
فکر می‌کید به این هدف رسیدید؟
ببینید، بعد از من آقای شفیعی عزیز این مسئولیت را بر عهده گرفتند. تصورم من این بود که بعد از شش، هفت ماه شاهد ورود جوان‌ترها خواهیم بود که طبعا انرژی بیشتری هم دارند و می‌توانند توانمند عمل کنند؛ اما این‌طور نشد. فکر می‌کنم شرایط فراهم نشد که آقای شفیعی بچه‌های جوان‌تر را وارد جامعه کنند. امیدوارم به زودی انتخابات جامعه تورگردانان برگزار شود و آقای شفیعی هم کمک کنند که این کار انجام شود. من هم کمک خواهم کرد و همه باید کمک کنیم که جوان‌ها وارد این حرفه بشوند. شما می‌دانید که اولین بار ۹ سال پیش جامعه تورگردانان ایران بود که همایش تورگردانان بین‌المللی را برگزار کرد و ۱۳۵ شرکت بزرگ جهان که توراپراتورهای نامداری بودند، به ایران آمدند.
با توجه به اینکه این بار نام «جامعه تورگردانان ایران» در این رویداد نبود، این تصور برای بعضی‌ها پیش آمد که انگار رویکردی برای حذف تدریجی این تشکل وجود دارد، طوری که موضوع تورهای ورودی را هم تشکل دفاتر خدمات مسافرت هوایی به دست بگیرد. آیا چنین رویکردی ممکن است وجود داشته باشد؟
شاید… شاید. به هر حال من امیدوار هستم که این اتفاق نیفتد. جامعه تورگردانان باید تقویت شود و دوباره توان سابق خود را به دست بیاورد. این تشکل در طول سالیان، امتیازهای زیادی برای صنعت گردشگری کشور گرفته است. در ازای هر یک نفر، جایزه صادراتی می‌گیرد. متاسفانه به جای اینکه شرایط کار را برای این تشکل آسان کنند و مثلا معافیت مالیاتی برایش در نظر بگیرند، می‌بینیم که کلا در چنین رویدادی اصلا این تشکل را نادیده می‌گیرند! این یک جور فرصت‌سوزی است و من عقب‌نشینی جامعه تورگردانان را در این زمینه به صلاح صنعت گردشگری کشور نمی‌دانم. موضوع فقط خود تشکل نیست، بلکه صنعت گردشگری از این وضعیت خسارت می‌بیند. شاید وزارت گردشگری هم متوجه خسارتی نیست که با نادیده گرفته شدن تشکل تخصصی تورگردانان در چنین رویدادی به بار می‌آید. شاید متوجه نیست که جامعه تورگردانان، تورآور است و گردشگر وارد می‌کند و این اهمیت دارد. امیدوارم آقای شفیعی شکیب این موضوع را جدی بگیرند، پیگیر باشند و از کنار آن نگذرند. باید جایگاه تشکل ملی را به وزارتخانه یادآوری کنیم! آن‌وقت وزارتخانه متوجه خواهد شد که چه اشتباهی کردند که پروژه گردهمایی تورگردانان خارجی در ایران را به این تشکل واگذار نکردند.
گفتید با هدف باز کردن میدان برای جوان‌ها از مسئولیت خود در تشکل کناره گرفتید. انتقادهایی که مطرح می‌کنید، به ما می‌گوید از کناره‌گیری راضی نیستید چون به هدفی که دنبال می‌کردید، نرسیدید. وضعیت جامعه بعد از شما آن‌طور که می‌خواستید پیش نرفت. ترکیب هیات رئیسه جوان‌تر نشد و با همه تلاش‌های رئیس و اعضا، نوعی انفعال تشکل را دربر گرفت.
همین‌طور است که می‌گویید. قصد من همان‌طور که گفتم این بود که جوان‌ترها وارد صنعت بشوند و ماها به عنوان کسانی که سابقه و تجربه‌ای داریم، بتوانیم به حل مشکلات جوان‌ها کمک کنیم. به هر حال اتفاق ناخوشایندی افتاده است و وزارتخانه هم باید پاسخ‌گو باشد. اینکه چرا آقای شفیعی کوتاه آمده‌اند، واقعا نمی‌دانم و برای خود من هم جای سوال دارد! امیدوارم که خود ایشان به این پرسش پاسخ بدهند. امیدوارم جامعه تورگردانان ایران بار دیگر به دوران اوج خود برگردد و آقای شفیعی عزیز و همکاران‌شان کارها را با قوت پیش ببرند. نباید اجازه بدهیم جامعه تورگردانان ایران که زحمت‌های زیادی برای آن کشیده شد تا جایگاهی در سطح بین‌المللی پیدا کند، حذف شود.
۱ نظر
ضمن تشکر از نگاه دقیق و دغدغه‌مند شما نسبت به وضعیت گردشگری کشور، باید اذعان کرد که نقد شما از وضعیت موجود بسیار دقیق و به‌جا است. واقعیت این است که صنعت گردشگری ایران با وجود پتانسیل‌های فراوان تاریخی، فرهنگی و طبیعی، همچنان گرفتار بی‌برنامگی، نگاه غیرحرفه‌ای و گاه حذف آگاهانه یا ناآگاهانه نیروهای تخصصی خود است.
اشاره اقای پور فرج به غیبت *جامعه تورگردانان ایران* در رویداد اخیر، در واقع نمادی از همین روند نگران‌کننده است؛ روندی که در آن تشکل‌های تخصصی، به جای آن‌که به‌عنوان بازوان اجرایی و مشورتی دولت تقویت شوند، یا نادیده گرفته می‌شوند یا جای خود را به ساختارهایی می‌دهند که تخصص و تجربه کافی ندارند.
در مورد سخنان آقای پورفرج نیز، شکی نیست که ایشان در سال‌های گذشته تلاش بسیاری برای تثبیت جایگاه حرفه‌ای تورگردانان در سطح بین‌المللی انجام دادند، و اکنون زنگ خطری را به صدا درآورده‌اند که باید جدی گرفته شود.
همچنین نکته بسیار مهمی را در مورد آمارسازی‌ها، شعارهای بی‌پشتوانه و وعده‌های تحقق‌نیافته مانند هدف ۲۰ میلیون گردشگر تا سال ۱۴۰۲ بیان کردید. این واقعیت تلخ است که بدون برنامه‌ریزی واقعی، مشارکت تشکل‌ها، و شناخت نیازهای بازار جهانی، چنین اعدادی نه تنها محقق نمی‌شوند، بلکه به مرور اعتماد عمومی و بین‌المللی را هم از بین می‌برند.
پیشنهاد شما برای دریافت گزارش عملکرد از برگزارکنندگان رویداد، اقدامی بسیار درست و مسئولانه است. اگر چنین گزارش‌هایی تهیه و منتشر شوند، می‌توان از آن‌ها برای آسیب‌شناسی و اصلاح رویه‌های بعدی استفاده کرد—نه اینکه همچنان منابع صرف پروژه‌هایی شوند که نتیجه‌ای جز “تبلیغ داخلی” و هزینه‌تراشی نداشته‌اند.
در پایان، پرسش کلیدی شما از مدیران گردشگری کشور، پرسشی است که باید به مطالبه‌ای ملی تبدیل شود: **برنامه واقعی و عملی شما برای بازگرداندن سهم ایران از بازار گردشگری جهانی چیست؟