انتخاگر پای درد دل فعالان صنعت توریسم کشور بنشینید، متوجه می‌شوید که وضعیت نامساعد زیرساخت‌های گردشگری در کشور فصل مشترک گلایه‌های اکثر آنها است.
به گزارش «سفر امروز»کمبودهای موجود در حوزه حمل و نقل هوایی، نبود مراکز خدماتی بین‌راهی کافی، ظرفیت پایین قطارهای بین شهری و کم بودن تعداد اتوبوس‌های بین شهری باتوجه به وسعت بالای کشور، در عمل فرصت جذب گردشگران بین‌المللی و استفاده از ظرفیت گردشگران داخلی را از کشور گرفته است.
در کنار تمام ضعف‌های زیرساختی موجود، پیش فروش شدن بلیت‌ها در زمان‌های خاصی از سال، فرصت برنامه‌ریزی برای سفر را از گردشگران سلب کرده است و به این ترتیب باید نبود سیستم رزرواسیون موثر را نیز به لیست بلند بالای مشکلات زیرساختی صنعت توریسم ایران افزود.
چالش حمل و نقل بین شهری
در صدر فهرست مشکلات زیرساختی که گریبانگیر کشور است، باید به مشکلات حمل و نقل بین شهری اشاره داشت.
در سال‌های گذشته کمبودها در زمینه حمل و نقل بین شهری به حدی زیاد بوده که نه تنها این معضل گریانگیر گردشگری ورودی شده، بلکه توسعه گردشگری داخلی و سفرهای بین استانی مردم خودمان را نیز تحت الشعاع قرار داده است.
مشکلات عدیده در حوزه زیرساخت‌های گردشگری باعث شده که «احد عظیم‌زاده»-رئیس کمیسیون گردشگری اتاق ایران -بگوید که برای پذیرش گردشگران خارجی زیرساخت‌های مناسب وجود ندارد و از این رو اهداف گردشگری در برنامه توسعه قابل تحقق نیست.
واقعیت آن است که وضعیت زیرساخت‌های حمل و نقل کشور در شرایط ایده‌آلی قرار ندارد؛ قدیمی بودن ناوگان هوایی و سریال کم بودن پروازها خصوصا در ایام پیک سفر، در این سال‌ها تبدیل به مسایلی تکراری شده‌اند؛ آنچه که خصوصا در مورد شهرهایی مثل کیش، مشهد و شیراز نمود بیشتری هم دارد.
در مورد وضعیت حمل و نقل ریلی نیز کمبودها جدی است و به محض اعلام زمان پیش فروش بلیت قطار و باز شدن امکان رزرو، به سرعت بلیت‌ها به اتمام رسیده و متقاضیان سفر با عبارت«ظرفیت تکمیل شده است» مواجه می شوند.
از دیگر سو تعداد پایین اتوبوس‌های بین شهری فعال در کشور، انتقاد «احمدرضا عامری»-رئیس اتحادیه شرکت های تعاونی مسافربری کشور- را برانگیخته است. او معتقد است که ناوگان کنونی اتوبوس‌های بین شهری، پاسخگوی کشور ۱ میلیون و ۶۴۸هزار متر مربعی ایران نیست و پایین بودن قیمت بلیت‌های اتوبوس مانع توسعه ناوگان شده است. نمود مشکلات ناشی از کمبود اتوبوس‌های بین شهری را می‌توان در زمان سفرهای اربعین و عید نوروز در صف‌های طویل ترمینا‌ل‌ها به وضوح دید و البته باید اذعان داشت که دود این شرایط بیش از همه به چشم صنعت گردشگری کشور رفته است.
پیامدهای ضعف‌های حمل و نقل بر صنعت توریسم
در دنیای امروز گردشگران از ماه‌ها پیش از آغاز سفر تمام جزییات سفر خود را برنامه‌ریزی کرده و بلیت‌های لازم را رزرو می‌کنند. ضعف‌های حوزه حمل و نقل و پیش‌فروش‌های محدود در ایران اما امکان رزرواسیون موثر را از گردشگران می‌گیرد.
«اردشیر اروجی»-دبیرکل اسبق دفتر برنامه‌ریزی، آمار و اطلاعات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور- در خصوص ضعف‌های کشور در حوزه حمل و نقل و تاثیر آن بر صنعت توریسم گفت: «ناوگان حملونقل کشور در بخش‌های اتوبوسرانی، قطار و هواپیما با مشکل مواجه است و این موارد از جمله زیرساخت‌های مهم گردشگری به شمار می‌روند. اعلام می‌کنند که از موعدی مشخص سیستم رزرواسیون برای قطارها باز می‌شود در حالی که سیستم رزرواسیون باید به صورت دائم برای رزرو بلیت وسایل حملونقل عمومی باز و در دسترس باشد. در نظر داشته باشید که شاید مسافر یا گردشگر بخواهد برای سه ماه آتی خود برنامه‌ریزی کرده و بلیت تهیه کند.»
وی خاطرنشان کرد: «از سوی دیگر افزون بر داخل باید به سیستم‌های رزرواسیون جهانی نیز متصل باشیم تا برای حملونقل امکان رزرواسیون و برنامه‌ریزی حداقل برای سه ماه آتی وجود داشته باشد. گردشگر بین‌المللی باید بتواند از سه ماه قبل وسیله حملونقل عمومی مورد نظر خود را در کشور مقصد رزرو کرده و از این طریق برای مدت اقامت یک‌ماهه خود، سفرهای مورد نظرش را تنظیم کند. در حال حاضر اما امکان رزرواسیون و تهیه بلیت و برنامه‌ریزی برای گردشگران در ایران آنطور که باید و شاید فراهم نیست.»
چشم‌انداز آینده
کمبودهای حوزه حمل و نقل بین شهری موضوعی نبوده که از چشم سیاست‌گذاران نیز پنهان بماند؛ آنطور که از گزارش مرکز پژوهش های مجلس بر می‌آید، یکی از چالش‌های اصلی موجود در نظام توسعه فعلی زیربناهای حملونقل کشور، وجود ده‌ها طرح عمرانی نیمه‌تمام در بخش حملونقل، کندی پیشرفت فیزیکی و هزینه بالای اتمام این طرح‌‌ها است.
مرکز پژوهش‌های مجلس برای عبور از این وضعیت تهیه نظام اولویت‌بندی و غربال‌گری طرحهای موجود بر‌مبنای اصول علمی و اجرایی و با مشورت نخبگان و متخصصان را یکی از اقدامات راهبردی و تحول‌آفرین برای عبور از وضعیت کنونی می‌داند؛ آنچه که در برنامه هفتم توسعه هم به آن تا حدودی توجه شده است.
در یک نگاه خوشبینانه می‌توان اینطور ارزیابی کرد که در صورت تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه در بخش حمل و نقل و نیز مشروط بر مصمم بودن دولت آتی (دولت چهاردهم)، می‌توان با پیشبرد طرحهای توسعه‌ای، امیدوار باشیم گره کور حمل و نقل عمومی در کشور سرانجام باز شود. در گام بعدی نیز با برنامه‌ریزی صحیح می‌توان از زیرساخت ایجاد شده برای توسعه صنعت توریسم ایران بهره گرفت.
