بدیهی است که ایران با وجود برخورداری از جاذبه‌های متعدد و متکثر گردشگری، هنوز به لحاظ جذب گردشگر خارجی، در مقایسه با کشورهای همسایه‌ی خود، عقب‌تر است. میتوان گفت رقبایی چون ترکیه و امارات در مسیر رشد و توسعه گردشگری از ایران سبقت آشکاری گرفته اند. اگرچه جاذبه‌های کشور ما در اغلب حوزه‌ها بسیار چشم‌گیرتر، درخشان‌تر و برای توجه سلایق مختلف گردشگری در سراسر جهان، مستعدتر تاست.
جذابیتهای گردشگری در ایران وجوه متعددی دارد. از منظر قدمت و شهرت، ایران با سابقهای ۷۰۰۰ ساله در عرصه تمدن و میراث فرهنگی یکی از قدیمیترین تمدنهای جهان به شمار میرود. حدود ۲۰۰ هزار یادبود فرهنگی در ایران وجود دارد که در مقایسه با بسیاری از کشورها ظرفیت بسیار بزرگی محسوب میشود. از سوی دیگر ایران از لحاظ جذابیت اقلیمی و اکوتوریسم کشور چهارفصل محسوب میشود، از چشماندازهای طبیعی خارقالعادهای برخوردار است که طیف مختلفی از پدیدههای دریایی، جزایر، چشمههای طبیعی آب گرم، پیستهای اسکی، جنگلهای محافظتشده و موزههای طبیعی را دربرمیگیرد.
ایران از منظر قومشناختی هم کشور بسیار متنوعی است. پراکندگی مذهبی در ایران خیرهکننده است، از زرتشتیگری رفته تا مسیحیت، یهودیت و اسلام که همگی ادیان توحیدی هستند و همگی در ایران دارای پرستشگاههای مخصوص به خود هستند.
عامل مهم دیگر پایین بودن هزینههای حملونقل در ایران است که این هم یک مزیت نسبی بسیار مهم در مقایسه با سایر کشورها به حساب میآید.
هنر و فرهنگ هر کشوری مهمترین عامل جذب گردشگران خارجی و شکوفایی صنعت گردگشگری در آن کشور است. تاریخ هنر ایرانی به هزاران سال پیش از میلاد مسیح برمیگردد. زیباییشناسی خاص ایرانی در آثار بجا مانده از دوران هخامنشی پیداست. همچنین پراکندگی زبانی در این کشور فوقالعاده است. ادبیات ایرانی هم قدمتی هزاران ساله دارد و براساس گرانبهایی و غنای این زبان، بستر مناسبی برای شعر از آن ساخته است. ریشههای موسیقی سنتی ایران به ۱۷۰۰ سال قبل برمیگردد. همچنین موسیقی فولکلوریک و مقامی آن در بسیاری از مناطق کشور همچنان زنده است و سینه به سینه حفظ شده است. مجموعه این ویژگیها زمینه مناسبی را برای جذب گردشگر از طریق برگزاری کنسرت و فستیوال های موسیقی و هنری ایجاد میکند.
اما از سوی دیگر کشور ترکیه یکی از جذابترین مقاصد توریستی در منطقه مدیترانه و دریای سیاه در سالهای اخیر بوده است. علت این شهرت، بیش از هر چیز، نتیجه قیمتهای ارزان و تنوع گزینههای موجود برای گردشگران است. ترکیه از گردشگری فرهنگی بسیار قدرتمندی برخوردار است و طیف گستردهای از فستیوالهای بومی و سنتی دارد. ترکیه همچنین در جهت توسعه سایر انواع گردشگری نیز بسیار فعال عمل کرده است، منجمله گردشگری پزشکی و گلف. در سالهای اخیر سرمایهگذاریهای کلان در دو شهر استانبول و ازمیر درجهت در هماهنگی کامل با هدف توسعه صنعت توریسم بوده است. تنها در سال ۲۰۱۸ تولید ناخالص داخلی از محل سفر و گردشگری حدود ۱۵ درصد بوده است که نرخ بسیار بالا و چشمگیری محسوب میشود.
تنها با توجه به همین نکات میتوان تا حدی وضعیت ایران و ترکیه را مقایسه کرد. براساس آمار سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۱۶ ترکیه از نظر حجم سرمایهگذاری با رقمی بالغ بر ۱۷.۵ بیلیون دلار درمیان ده کشور برتر جهان قرار دارد که به نوبه خود حتی از کشورهای چون اسپانیا و ایتالیا مصر هم رتبه بهتری است. میزان میانگین جهانی سرمایهگذاری در صنعت توریسم در کل جهان، در سال ۲۰۱۶ مقدار ۴.۴ بیلیون دلار بوده است. این در حالی است که سرمایهگذاری ایران در صنعت گردشگری خود با رقم ۳.۳ بیلیون دلار در دتبهی ۳۹ ام جهان قرار دارد که از میانگین خاورمیانه و حتی کشورهایی مثل عربستان صعودی (با رقم ۲۸.۶) و یا پاکستان (با ۳.۶ بیلیون) هم پایینتر بوده است.
واضح است که عدم تناسب بسیار فاحشی میان استعدادها و ظرفیتهای گردشگری ایران با میزان سرمایهگذاری سالانه در آن وجود دارد، رویهای که باید هرچهزودتر ترمیم شود.
