وزیر میراث‌فرهنگی کشور از اعلام موافقت با ثبت جهانی «هنر ساختن و نواختن رباب»، «جشن مهرگان» و «۱۳ کشوری شدن پرونده ثبت جهانی نوروز» در اجلاس پاراگوئه خبر داد.
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در گفت وگو با «سفر امروز» گفت: دو عنصر جدید میراث فرهنگی ناملموس ایران یعنی «هنر ساختن و نواختن رباب» و «جشن مهرگان» در کمیته بین الدولی میراث فرهنگی یونسکو در پاراگوئه طی روزهای آتی ثبت خواهد شد و با این ثبت، تعداد میراث فرهنگی ناملموس جهانی ایران به ۲۶ عنصر ارتقا پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: در این اجلاس همچنین پرونده ثبت جهانی چند ملیتی «نوروز» با الحاق کشور مغولستان به پرونده‌ای با تعداد ۱۳ کشور عضو تبدیل خواهد شد؛ ایران بانی ثبت جهانی این پرونده بزرگ است.
صالحی امیری گفت:بر اساس اطلاعات منتشر شده در سایت رسمی دبیرخانه کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو ارزیابی این سه پرونده مورد تأیید نهاد ارزیابی یونسکو قرار گرفته است و در روزهای آتی این سه ثبت جهانی از سوی یونسکو صورت می‌پذیرد و رسما اعلام خواهد شد.
گفتنی است، پیشتر پرونده «جشن مهرگان» در سال های ۱۳۹۷ و ۱۴۰۱ و«هنر ساختن و نواختن رباب» در سال ۱۳۹۹ و۱۴۰۱ که مشترک از سوی ایران و چند کشور دیگر به یونسکو معرفی شده بودند، از ورود به فهرست جهانی میراث ناملموس یونسکو باز مانده بودند.
پرونده «هنر ساختن و نواختن رباب» (مشترک با تاجیکستان و ازبکستان)، «جشن مهرگان» (مشترک با تاجیکستان) در کمیته بین الدولی ارسال شده بود. البته پرونده «جشن مهرگان» که مشترک بین ایران و تاجیکستان تهیه شده است.
کارشناسان یونسکو درباره برگزاری جشن مهرگان در ایران ابهام‌هایی داشتند و معتقد بودند این جشن در تاجیکستان مفصل‌تر از ایران برگزار می‌شود. جشن مهرگان در ایران با آن‌که جز در معدود جوامع زرتشتیان، در نقاط دیگر کشور برگزار نمی‌شود و تقریبا آئینی رو به فراموشی است، اما در پرونده آن آمده که میزان تدام این عنصر ناملموس در ایران «خوب» است و به اقدامات پاسدارانه فوری نیاز «ندارد».
در توضیحاتی که درباره ساز رباب در یونسکو منتشر شده، آمده است: «رباب یکی از سازهای باستانی ایران است که خاستگاه آن خراسان بزرگ بوده و امروزه در سراسر ایران و قسمت‌هایی از کشورهای آسیای مرکزی غربی و جنوبی ساخته و نواخته می‌شود.
رباب یک ساز زهی زخمه‌ای دسته کوتاه با قدمت بیش از هزار سال است که در طول تاریخ در اندازه و شکل‌های مختلفی ساخته و نواخته شده است و امروزه به صورت افقی و با مضراب نواخته می‌شود.
بدنه رباب از چوب درخت توت یا گردو ساخته می‌شود و شامل دو کاسه متصل و یک تکه توخالی و دارای سرپنجه منقاری است. دسته آن معمولاً با تزیینی از صدف و استخوان شتر ساخته می‌شود. روی کاسه وسطی صفحه چوبی و روی کاسه انتهایی پوست آهو یا بز یا بره کشیده می‌شود و روی پوست، خرک نگهدارنده سیم‌ها قرار دارند. معمولاً پنج یا شش سیم اصلی و از ۸ تا ۱۵ سیم واخوان قابل کوک تشکیل شده است.»
باید دید با ثبت جهانی این سه عنصر جدید؛ آیا وزارت میراث فرهنگی و گردشگری در سال آتی برنامه ای برای هر چه بهتر برگزار شدن حشن نوروز و جشن مهرگان که از بزرگترین و مهم‌ترین جشن‌های ایرانیان به شمار می‌روند دارندو یا صرفا جشن نوروز تنها چند روز تعطیل در تقویم ملی کشور به شمار رود.
نوروز نخستین روز سال خورشیدی برابر با یکم فروردین، جشن آغاز سال نوی ایرانی و یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران ایران باستان است. در برخی از متن‌های کهن ایران از جمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری جمشید و در برخی دیگر از متن‌ها، کیومرث به عنوان پایه‌گذار نوروز معرفی شده‌است. خاستگاه نوروز در ایران باستان است و در مناطق وسیعی در آسیا و دیگر نقاط جهان جشن گرفته می‌شود.
زمان برگزاری نوروز، اعتدال بهاری و در آغازفصل بهار است. نوروز، با عنوان رسمی «روز بین‌المللی نوروز»، توسط یونسکو به عنوان میراث فرهنگی و معنوی بشر به ثبت جهانی رسیده است. در جهان تنها در ایران و افغانستان نوروز آغاز سال نو به شمار می‌رود اما در برخی کشورها نوروز تعطیل رسمی است. با این که در ایران در میان مردم بسیار مهم است و از نیمه دوم سال، برای نوزوز آماده می‌شوند اما در کشور تاجیکستان این جشن بسیار باشکوه برگزار می شود و عملا در ایران خبری از شکوه برگزاری حشن نوروز نیست.
