سفر امروز: بی‌راه نیست اگر بگوییم طبیعت‌گردی یا بوم‌گردشگری (Ecotourism) در میان انواع گردشگری حساس‌ترین و شکننده‌ترین است. چرا که جاذبه‌های طبیعی از یک‌سو دلیل سفر طبیت‌گردان و دوستداران گردشگری طبیعت هستند و از سوی دیگر مهار و مراقبت از طبیعت گاهی با ملاحظات و منافع مادی گردشگری در تعارض است و در فعالیت اقتصادی محدودیت‌هایی به وجود می‌آورد. به این معنا ما با پارادوکسی روبه‌رو هستیم که در آن، طبیعت از یک‌سو به عنوان جاذبه توریستی چشم به راه گردشگران است و از سوی دیگر این رویارویی و حضور عناصر انسانی در طبیعت، ضرورتا باید مورد کنترل قرار بگیرد و اداره شود تا از هر گونه اهمال در برابر حفظ آن جاذبه و تخریب آن، جلوگیری به عمل آید. به عبارتی به سبب آسیب‌پذیری طبیعت در برابر هرگونه رفتارِ انسانی نامتناسب، همواره نوعی محدودیت لازم است، نوعی بازداری که هم دلیل زیست‌محیطی دارد و هم البته از منظر صنعت گردشگری متضمن حفظ آن منابع طبیعی و جاذبه‌های گردشگرپسند است و سرمایه طبیعی آن منطقه خاص را حفظ می‌کند.
نسبت محیط زیست و گردشگری و تاثیرات متقابل آن‌ها بر یکدیگر، چنان اهمیت دارد که شعار سال سازمان جهانی گردشگری را هم دربر گرفته است. «گردشگری و تحول پایدار» شعار روز جهانی گردشگری ۲۰۲۵ است؛ شعاری ناظر بر این‌که آینده درخشانِ گردشگری در گروِ پیوندی است که باید میان نوآوری و پایداری رقم بخورد. چنان‌که دبیرکل این سازمان جهانی هم بر اهمیت نگاهی فراتر از آمارهای متداول و مافع کوتاه‌مدت تاکید کرده است. زوراب پولولیکاشویلی در پیام خود برای روز جهانی گردشگری موکدا یادآور شد که «باید اثر واقعی گردشگری بر جوامع و محیط‌زیست را بسنجیم. تحول پایدار تنها زمانی ممکن است که ایده‌های تازه پذیرفته شوند، صداهای جدید شنیده شوند و سرمایه‌گذاری‌ها بر پایه ارزش‌ها و آموزش نسل جوان شکل گیرد.»
حال این موضوع در ایران مصادیق نگران‌کننده‌ای دارد. از وضعیتی که در مقاطع مختلف برای زاینده‌رود به وجود آمد تا دریاچه ارومیه و… و حالا هم خبری که از کاهش غم‌انگیز و حیرنت‌آور گردشگران سراب نیلوفر به دلیل خشک شدن آن حکایت دارد. مدیرعامل شرکت توسعه گردشگری کرمانشاه گفته بازدید گردشگران از مجموعه تفریحی توریستی سراب نیلوفر به دنبال خشک‌شدن این سراب ۹۰ درصد کاهش یافته است. او گفت: موضوع خشک شدن سراب نیلوفر فقط مربوط به امسال نیست، بلکه در سال‌های گذشته نیز سابقه داشته است، با این تفاوت که امسال دو ماه زودتر از گذشته خشک شد.
او افزود: متاسفانه خشک شدن سراب نیلوفر تاثیر زیادی روی آمار بازدید گردشگران از آن داشته است، بگونه‌ای که طی دو ماه اخیر که این سراب خشک شده حدود ۹۰ درصد کاهش آمار بازدیدکننده از این مجموعه را داشته‌ایم. این خبر با همه اسف‌بار بودنش، نشان از همان پارادوکسی دارد که در ابتدای این نوشتار به آن اشاره شد. به این معنا که اگر چه مراقبت و بازداری از رویارویی بی‌رویه با طبیعت در نگاه اول مانع از سود بیشتر در کوتاه مدت می‌شود اما این بازداری می‌تواند متضمن حفظ آن جاذبه باشد که هم اثرات زیست‌محیطی محض دارد و هم آن جاذبه طبیعی را برای صنعت گردشگری و منافع آن حفظ و پایداری آن را تضمین می‌کند.
به هر حال، مجموعه این موضوعات نشان می‌دهد که تاکید جهانی و البته ملی در ایران بر روی گردشگری پایدار، صرفا دلیلی مرتبط با یک بخش از جامعه ندارد و فقط دیدگاه‌های فعالان محیط زیست را پوشش نمی‌دهد بلکه بلکه پایداری منابع طبیعی در جریان «گردشگری پایدار» که با اسم عام و به اصطلاح با کلید واژه‌ای «گردشگری سبز» شناخته می‌شود، موضوعی عام‌المنفعه و به نفع همه دیدگاه‌ها و اساسا هم به لحاظ مادی و هم از منظر معنوی، مساله‌ای انسانی است.
موضوع گردشگری پایدار به عنوان مهم‌ترین موضوع سازمان جهانی گردشگری در سال جاری مطرح شده. سازمانی که علی‌القاعده باید حافظ منافع فعالان این حوزه و گردش اقتصادی آن هم باشد. به نظر می‌رسد با نگاه کردن از زاویه‌ای که این یادداشت، ناظر بر خبر خشک شدن سراب نیلوفر، خواسته به موضوع تعبیه کند، می‌توان از هر دو منظر اقتصادی و زیست محیطی هم پشت ایده انتخاب شعار سال سازمان جهانی گردشگری ایستاد. به این معنا که هر روز بیش از قبل باید آن را جدی گرفت. چراکه هم به حفظ آن‌چه «حفاظت محیط‌زیست» می‌خوانیم کمک می‌کند و هم با بسترسازی برای این حفاظت و مراقبت، امکانات گردشگری طبیعی را برای آیندگان محفوظ می‌دارد.
